Lefkoşe kalesinin fethini ilk elden anlatan mühim bir mektup

Abstract

Bu makalede Kıbrıs’ın fethinde önemli bir adım olan Lefkoşe kalesinin fethini, fethe bizzat katılmış bir paşanın ağzından anlatan fetihnâme türü bir mektup incelenmektedir. Paşanın divan kâtibince şahsi münşeat defterine kaydedilmiş bu mektup hakkında bildiğimiz kadarıyla bugüne dek bir inceleme yapılmamıştır. Mektubun yazarı Enderun’da yetişmiş çok usta bir kâtip olarak gözükmektedir. Kâtibin adının geçtiği kısım defterden kopup ayrılmış olsa da defter incelendiğinde bu kâtibin Gelibolulu Mustafa Âlî, bağlı bulunduğu paşanın da Lala Mustafa Paşa olması ihtimali ağır basmaktadır. Küçük bir ihtimal de kâtibin Yusuf bin Efrayim olabileceği yönündedir. Defterin iç kapağında ise “İnşâ-i Kemal Paşa” diye bir başlığın bulunması kâtibin bir başkası da olabileceğini düşündürmektedir. Defterde kâtibin ve paşanın kimliğine dair net bir kayıt olmadığından ve kâtibin adının geçtiği kısım adeta bilerek defterden koparılmış olduğundan ancak karinelerle böyle bir tespit yapabiliyoruz. Defterin başına ve sonuna vurulmuş olan iki büyük mühür defterin Lefkoşe’nin fethinden sonra muhafaza altına alındığı kanaatini oluşturmaktadır. Defterdeki mektuplar kronolojik bir sıra izlemeyip sonradan kaydedilmiş intibaı vermektedir.

In this article will be examined a letter of fetihnâme type which describe conquest of the Nicosia fortress which is an important step in the conquest of Cyprus from a pasha's mouth that joined to conquest in person. About this letter which was saved by council clerk of pasha on the individual münseat book as far as we know is not a review until today. Author of the letter looks as a clerk a very skilled in Enderun trained. The name of the clerk in writing of the book, although is broken from the book when we examine clerk the book probably the clerk is Gallipoli Mustafa Ali; clerk is probably connected with the Lala Mustafa Pasha. However, the clerk may be on the Yusuf bin Efrayim has a small probability. Also at the beginning of the book " inşâ-i Kemal Pasha" to write a clerk may have another person to reveal possible. On the book about the identity of the clerk and the pasha is not a clear record and the later part of the name of the clerk have been cut from the book that we can make such a determination but with the presumption. Two large seals have been shot to the end and the beginning of book after the conquest of Nicosia the book has been retained to create conviction. The letters of the book do not follow a chronological order and saved to adapt later.