Bir yemin olarak evlilik törenleri ve evlenmeyle ilgili pratikleri ifade ederken kullanılan kelimelere dair: Beşik kertmek, söz kesmek, nikâh kıymak

Abstract

Evlenme ile ilgili belirli aşamaların, Türkler arasında genellikle kesmek fiili ve türevleriyle kurulan deyimlerle ifade edildiği bilinmektedir. Beşik kertmek, söz kesmek ve nikâh kıymak gibi söz gruplarına göz attığımızda kesmek fiili etrafında bir anlatımın oluştuğunu fark ederiz. Türk toplumunda iki yabancı kardeşleşmeye ve dost olmaya karar verirlerse soydaşlarının huzurunda kollarını keserek bir kaba kanlarını akıtırlar. Aralarına kılıç, ok veya başka bir silah koyarak şarap karıştırarak beraber içerlerdi. Sonra silahlarını, yahut atlarını ve yahut hemşirelerini değiştirirler böylece “antlı adaş” olurlardı. Moğol devrinde bu törenle dostlaşmış olanlara “anda” denilmiştir. Evlilik gibi soyun devamlılığının en önemli aşaması olan dönemde kanla yapılan sözleşmelerin bulunması tabiîdir. Kertmek, kesmek ve kıymak eylemlerinin sonucu olarak şüphesiz kan akacaktır. Kan kardeşliği, kandaşlık gibi uygulamalarda da bu durum görülür.

Activities describing steps of marriage process are usually denominated with idioms containing the verb kes- 'to cut' and its derivatives. Verbs of the expressions like beşik kertmek, söz kesmek, nikâh kıymak all contain the meaning 'cutting'. In old Turkish tradition, if two strange persons decide to be friend and brother of each other, they cut their arms in the presence of their relatives, and their blood pours into a cup. They put a sword or another weapon between them, and then mix their blood with wine and drink. After that, they exchange their weapons or horses or sisters. Thus, they become friends bound by an oath. People becoming friend of each other in that way were called 'anda' during the Mongol periods. It is very natural that such an important ritual as marriage would contain arrangements made by blood. The acts kert- 'to scrape', kes- 'to cut' and kıy- 'to sliver' would surely cause blood to pour. This is so in the practices for swore brotherhood, too.