Türkiye'de iktisadi faaliyet kollarında verimlilik ve etkinliğin üretim fonksiyonları ile incelenmesi

Abstract

İktisadi faaliyet kollarındaki verimlilik artışları, üretim faktörlerinin rasyonel kullanılıp kullanılmadığının göstergesi olduğu kadar, kalkınma ve büyüme performansları açısından da önemlidir. Endüstriyel yapının verimliliği, üretim ölçeği, teknoloji ve sermaye yoğunluğu açısından incelenir. Bir ekonomide yapısal özellikler gösteren ve farklı nedenlerden kaynaklanan aksaklıklar varsa, bu iktisadi faaliyet alanlarının üretim yapısına yansıyacaktır. Çalışmada hem uygulamada sağladığı pratik yararlar nedeniyle hem de Neoklasik İktisat teorisinin özelliklerini taşıması bakımından 2004 – 2006 dönemleri arasında 10 ayrı iktisadi faaliyet kolu için oluşturulan Cobb/Douglas üretim fonksiyonunu yardımıyla bilançoya dayalı mali etkinlik sınırları incelenmiştir. Çalışmada “Q” iktisadi faaliyet kollarının her bir finansal dönem için net kar/zarar değerleri, “L” sektördeki işyerlerinde yılda çalışılan işçi toplamı ve “K” iktisadi faaliyet kollarının yaratmış olduğu toplam aktif/pasif değerleri alınmıştır. Etkinlik skoru hesaplamak için Battese ve Coelli (1992) stokastik sınır analizi kullanılmıştır. Sonuçta 10 farklı iktisadi faaliyet kollarında ilgili dönemlerde etkinlik skorlarında sürekli bir artış gözlenmiştir. En yüksek artış 2004 – 2005 yıllarında madencilik ve taş ocakçılığı alanında gerçekleşmiştir. 10 farklı iktisadi faaliyet kolu içinde 2002 – 2004 dönemlerine göre 2004 – 2006 dönemleri arasında üretim faktörlerinin çok daha rasyonel kullanıldığı daha fazla kalkınma ve büyüme performansı gösterildiği tespit edilmiştir. 2002 – 2004 dönemleri arasında sermaye ve işgücü faktörleri arasında ikame özelliğinin bulunmasına karşın 2004 – 2006 dönemlerinde yoktur. 2002 – 2004 dönemleri arasında ölçeğe göre azalan getiri bulunmuşken 2004 – 2006 dönemlerinde ise ölçeğe göre artan getiri bulunmuştur.

Increases in productivity in the economic activity branches are indicators of whether production factors are used in a rationale sense and are important in terms of improvement and growth performances. The productivity of industrial structure is examined in terms of production scale, technology and capital density. If there are defect stemming from a variety of reasons and with structural characteristics, this will be reflected in the production structure of the economic activity concerned. In this study, balance sheet shored fiscal activity limits were examined with the help of Cobb/Douglas production function created for 10 different economic branches for the 2004 - 2006 period owing to the practical benefits it provides and the characteristics of Neoclassical economic theory it has. In the study, for each financial term for the “Q“ economic activity branches net profit/loss values, the total labour force a year in “L“ sector and total assets/liabilities of “K“ economic activity braches were taken into account. In order to calculate efficiency score that used Battese and Coelli (1992) stochastic frontier analysis. For the terms related to 10 different economic activity branches, an increase has been observed in the efficiency scores. The highest rise was realized in mining and quarry field in 2004 - 2005 periods. Among the 10 different economic activities, it has been observed that compared to the periods of 2002 - 2004, the production factors within the 2004 -2006 periods were used more rationally and more development and growth performance were shown. Although in the periods 2002 - 2004 there is substitution characteristics between capital and labour factors, there is not substitution characteristics for the periods of 2004 - 2006. It was found that while there is diminishing return according to the scale between the 2002 - 2004 periods; there is increasing return for the 2004 - 2006 periods.