1982 Anayasasında Hükümet Sisteminin Niteliği Ve Başkanlık Hükümeti Sistemine Geçilmesine Yönelik Tartışmalar Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Abstract

Ülkemizde 31.05.2007 tarih ve 5678 sayılı Kanunla Anayasanın 102. maddesinde yapılan değişiklikle, Cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi esası kabul edilmiştir. Bu durum, mevcut hükümet sisteminde bir değişikliğin olup olmadığı tartışmalarına yol açmıştır. 1982 Anayasasının ilk şeklinde parlamenter hükümet sistemi benimsenmiş ve yetkileri artırılmış bir Cumhurbaşkanlığı makamı öngörülmüştü. 2007 yılında, 5678 sayılı Kanunla Anayasada (m.102) yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi esası benimsenmiştir. 2014 yılında ise, ilk kez doğrudan halk tarafından Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Böylece, Meclisin güvenine dayanan Bakanlar Kurulu karşısında halkın doğrudan seçtiği güçlü bir Cumhurbaşkanlığı makamı ortaya çıkmıştır. Bu durum, zorunlu olarak hükümet sisteminde bir değişikliğin olup olmadığını akla getirmektedir. Bu çalışmada, 1982 Anayasasında benimsenen hükümet sisteminin niteliği açıklanmaktadır. Hükümet sisteminin niteliği halkın doğrudan Cumhurbaşkanını seçmesine yönelik Anayasa değişikliğinin tarihi dikkate alınarak 2007 yılından önceki ve 2007 yılından sonraki dönem şeklinde incelenmektedir. Ayrıca, Meclis çoğunluğuna sahip Adalet ve Kalkınma Partisinin Türkiye'de "başkanlık hükümeti sistemi"ne geçilmesi önerisi bağlamında başkanlık hükümet sistemi ile ilgili tartışmalara da yer verilmektedir.

The election of the president by public vote is introduced in Turkey with the amendment to the 1982 constitution made by the law 5678 dated May 31, 2007. Since then, whether this amendment has changed the form of government in Turkey has been the subject of a constant debate. The 1982 constitution, in its original form, adopted the parliamentary form of government but at the same time expanded the presidential power. In 2014 the president was elected by public vote for the first time. As a result, what has been emerged is a Council of Ministers which rely on parliamentary majority and a powerful president who is elected by popular vote. This necessarily brings to mind whether a change in the form of government has taken place. This study analysis the form of government that was enacted by the 1982 constitution. Given that the amendment to the constitution was made in 2007, the kind of government in Turkey is analyzed in two distinctive periods, namely before 2007 and after 2007. In addition, this article deals with the debate about the presidential system in Turkey as the ruling Justice and Development Party has proposed the introduction of the presidential system.