Farklı irrigasyon ve aktivasyon tekniklerinin dentinden büyüme faktörlerinin salınımına etkisi

Abstract

Günümüzde; dens evaginatus, dens invaginatus, çürük, dental travma veya iatrojenik nedenlerle kök gelişimi duran immatür nekrotik dişlerde revaskülarizasyon (rejeneratif endodonti) tedavisi yaygın olarak uygulanmaktadır. Rejenerasyonun başarısını etkileyen kök hücre, iskele ve büyüme faktörlerini araştıran birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı, EDTA ve sitrik asit (SA) gibi klinik uygulamalarda sıklıkla kullanılan irrigasyon solüsyonlarına farklı irrigasyon aktivasyon yöntemleri uygulanarak dentinden salınan transforme edici büyüme faktörü (TGF-ß1), insülin büyüme faktörü-1 (IGF-1), kemik morfogenetik protein-7 (BMP-7) ve vasküler endoteliyal büyüme faktörü-A'nın (VEGF-A) 24. saat ve 7. gün seviyelerinin değerlendirilmesidir. Bu çalışmada; 70 adet periodontal nedenlerle çekilmiş, tek köklü ve tek kanallı premolar dişler kullanıldı. Kök segmentlerinin boyları apeksten itibaren 12 mm boyutunda standardize edilerek, 100# nolu el eğesine kadar preparasyon yapıldı. Kanal içi dentin yüzeyi hariç tüm yüzeyler ojeyle kaplandı. Tüm kök segmentlerine %1.5 NaOCl (20 ml/5 dk) irrigasyonu yapılarak, 10 diş kontrol grubu olarak ayrıldı. Kalan 60 diş kullanılan şelasyon ajanına (%17 EDTA, %10 SA) göre 2 ana gruba ve aktivasyon şekline (konvansiyonel irrigasyon, devamlı ultrasonik aktivasyon, Er:YAG lazer aktivasyonu) göre 3 alt gruba ayrıldı. Aktivasyon işleminden sonra örnekler; 1 ml fosfat tamponlu saline solüsyonu (PBS) içeren eppendorf tüplerine konup 37°C'de saklanarak 1. ve 7. günlerde ELISA yöntemiyle TGF-ß1, IGF-1, BMP-7 ve VEGF-A salınım düzeyleri ölçüldü. Tüm kök segmentlerinden alınan konik ışınlı bilgisayarlı tomografi ile elde edilen görüntüler üzerinde ölçüm yapılarak, kesik koni formülü yardımıyla hacimleri hesaplandı. Her kök segmentinin birim kök kanal hacimleri esas alınarak salınım seviyeleri hesaplandı. Verilerin normallik analizi Kolmogorov Smirnov testi ile değerlendirildi. Veriler normal dağılmadığından non-parametrik testler olan Mann Whitney-U testi ve Wilcoxon testi kullanılarak istatistiksel analiz yapıldı. Tüm büyüme faktörlerinin salınım düzeyleri incelendiğinde; EDTA ve SA grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark gözlenmedi (p>0.05). Konvansiyonel irrigasyon yöntemine göre aktivasyon tekniklerinin daha etkili olduğu belirlendi (p<0.05). Büyüme faktörlerinin 24. saat ve 7. gün konsantrasyonlarını, SA solüsyonuna uygulanan Er:YAG lazer aktivasyonunun, konvansiyonel şırınga irrigasyonu ve ultrasonik aktivasyona göre istatistiksel anlamlı bir şekilde artırdığı görüldü (p<0.05). 7. gün ölçümlerinde ise; tüm büyüme faktörlerinin salınım düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde azaldığı tespit edildi (p<0.05). Çalışmamızın sınırları içerisinde; EDTA ve SA solüsyonlarına uygulanan aktivasyon teknikleri tüm büyüme faktörlerinin salınım seviyelerini artırdı. Anahtar Kelimeler: Büyüme Faktörleri, Etilendiamintetraasetik Asit, Sitrik asit, Ultrasonik, Er:YAG Lazer, İrrigasyon Aktivasyonu, Rejeneratif Endodonti

Currently, revascularization (regenerative endodontics) treatment is applied in immature necrotic teeth because of stopping root development due to dens evaginatus, dens invaginatus, caries, dental trauma and iatrogenic reasons. Many studies have been conducted on stem cell, scaffolds and growth factors that affect the success of regeneration. The aim of this study was whether there is a significant difference between 24th hour and 7th day release levels of transforming growth factor (TGF-ß1), insulin growth factor-1 (IGF-1), bone morphogenetic protein-7 (BMP-7) and vascular endothelial growth factor-A (VEGF-A) released from dentin by ultrasonic and laser activation of irrigation solutions, which are frequently used in clinical applications such as EDTA and citric acid (CA). In this study; 70 single rooted and single canal premolar teeth were used, which were extracted for periodontal reasons. The lengths of the root segments were standardized to 12 mm in size from the apex, and were prepared up to size 100 # with hand files. All surfaces were covered with nail polish except the inner canal surface. 10 teeth were separated as control group by irrigation to all root segments with 1.5% NaOCl (20 ml/5 min). The remaining 60 teeth were divided into 2 groups according to the chelation agent used (17% EDTA, 10% CA) and 3 subgroups according to the activation method (conventional irrigation, continuous ultrasonic activation, Er:YAG laser activation). After the activation root segments; placed in eppendorf tubes containing 1 ml of phosphate buffered saline solution (PBS) and stored at 37°C. TGF-ß1, IGF-1, BMP-7 and VEGF-A concentration levels were evaluated by the enzyme-linked immunosorbent assay method (ELISA). The volumes were calculated by using the truncated cone formula by measuring on the images obtained with cone beam computed tomography taken from all root segments. There was no statistically significant difference between the release levels of all growth factors between EDTA and CA groups (p>0.05). Activation techniques were more effective than conventional irrigation method (p<0.05). Er:YAG laser activation of 10% CA was statistically significantly increased concentrations of growth factors on the 24th hour and 7th day compared to conventional syringe irrigation and ultrasonic activation (p<0.05). The concentrations levels of all growth factors decreased significantly on the 7th day measurements (p <0.05). Within the limitations of our study; activation techniques applied to EDTA and CA increased the release levels of all growth factors. Keywords: Growth Factors, Ethylenediaminetetraacetic Acid, Citric acid, Ultrasonic, Er:YAG Laser, Irrigation Activation, Regenerative Endodontics