Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çoklu değişkenlerle incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı Türkiye'deki eğitim fakültelerinde öğrenim gören Fen Bilgisi öğretmen adaylarının Fen bilgisi dersine yönelik sahip oldukları öz-yeterlik algı düzeylerini kişisel öz-yeterlik ve sonuç beklentisi alt boyutu başta olmak üzere; cinsiyet, öğrenim türü, mezun olunan lise, akademik not ortalaması, tutum, alan ve meslek bilgileri ve ders planında uygulama aşamasındaki değişkenlerin mevcut durumunun genel ve üniversitelere göre ilişkisini incelemektir. Araştırmanın ilk kısmı için Türkiye'nin yedi bölgesinden seçilen üniversitelerde 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümü son sınıfta öğrenim gören "371" öğretmen adayı araştırmaya dahil edilmiştir. İkinci kısmını için ise Kırıkkale Üniversitesinde öğrenim gören "60'' öğretmen adayı araştırma kapsamına alınmıştır. Öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançlarını ölçmek amacı ile Riggs ve Enochs (1990) tarafından geliştirilmiş, Özkan, Tekkaya ve Çakıroğlu (2002) tarafından Türkçe'ye uyarlanmış olan "Fen Öğretimi Öz-Yeterlik İnancı Ölçeği" , fen öğretimine yönelik tutumlarını belirlemek üzere Thompson ve Shringley (1986) tarafından geliştirilmiş; Tekkaya, Özkan ve Çakıroğlu (2002) tarafından Türkçe'ye uyarlanmış fen öğretimi tutum ölçeği kullanılmıştır Öğretmen adaylarının alan bilgilerini ölçmek için 8. sınıf fen ve teknoloji dersi "Hücre Bölünmesi ve Kalıtım" ünitesi kazanımlarını kapsayacak şekilde Hücre Bölünmesi ve Kalıtım başarı testi, öğretmenlik meslek bilgisi seviyelerini ölçmek için ise eğitim bilimleri başarı testi oluşturulmuş ve kullanılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının sahip oldukları bilgilerini kullanma düzeylerini belirlemek amacıyla ders planı değerlendirme ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik ölçeğinin kişisel öz-yeterlik ve sonuç beklentisi alt boyutlarının ve öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretimine yönelik tutumlarının orta düzeyde olduğu, 8.sınıf konu alan bilgileri ve öğretmenlik meslek bilgileri bakımından öğretmen adaylarının orta düzeyden daha yüksek seviyede olduğu belirlenmiştir. Öz-yeterlik inanç değişimleri değişkenler bakımından incelendiğinde cinsiyet, öğrenim türü, mezun olunan lise, akademik not ortalaması değişkenine göre farklılıklar belirlenmiştir. Fen bilgisi öğretimine yönelik öz-yeterlikleri ve alt boyutları ile fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları arasında ilişki olduğu görülmüştür. Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretimine yönelik öz-yeterlikleri ve alt boyutları ile fen bilgisi konu alan bilgisi, öğretmenlik meslek bilgileri ve öğretmen adaylarının sahip oldukları bilgileri ders planında kullanmaları arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre önerilere yer verilmiştir.

This study focuses on the level of self-efficacy of the students studying at education faculties in Turkey to be science teachers at elementary schools. The study investigates the relationship between the self-efficacy and outcome expectancies of the students in general and in terms of university education using such variables as such variables as sex, type of education, and type of the high school, Grade Point Average, attitudes and course contents. For the first part of the study, A total of 371 fourth year students, randomly selected from seven regions of Turkey in 2012-2013 were included in the study. For the second part, sixty prospective science teachers studying at Kırıkkale University participated. In order to measure the level of the self efficacy of the prospective teachers for science teaching, the Science Teaching Efficacy Belief Scale, developed by Riggs and Enochs (1990) and adapted by Özkan, Tekkaya and Çakıroğlu (2002) was used. In order to determine their attitudes to science teaching, Science Teaching Attitude Scale, developed by Thompson and Shrigley (1986) and adapted to Turkish by Tekkaya, Özkan and Çakıroğlu (2002), was used. A test on cell division and genetics was taken to determine the professional competencies of the students in the 8th grade level. Another test on educational sciences was taken to determine the teaching competencies of the students. A lesson plan assessment instrument was used to see their practice performance. The self-efficacy and outcome expectancies and the attitudes towards science teaching of the prospective teachers have been found to be moderate. Although the results have been found regarding the attitudes and competencies, professional and educational competencies of the students have been found to be above average in general. When the results were examined according to the variables such as sex, type of education and academic performance, the study revealed that there are differences. The relationship between the self-efficacy and the attitudes towards science teaching was found. The Lesson Plan Assessment showed no significant relationships between professional and educational competencies of the students. Relevant recommendations have been made according to the results obtained from the study.