Boşanmanın çocuklara ilişkin hukuki sonuçları

Abstract

Boşanma, olumsuz sonuçlarını, taraf olmasalar da en çok çocuklar üzerindedoğurmaktadır. Bazen, çocuklar anne baba arasında kalmakta birinden birine tarafolmaya da zorlanmaktadır. Anne ve baba sonuçta boşanmayı bir çıkış yolu olarak isteristemez arzulamakta, fakat çocuğun isteği göz önüne alınmamaktadır. Bu durum,özellikle anlaşmalı boşanmalarda daha da önem gösterir. Anlaşmalı boşanmalarda,çocuk bazı çıkarlar karşılığında bir eşya gibi anne baba arasında paylaşılmakta,boşanma davasına bakan hakimler de bu durumun çocuğun yararına olup olmadığınıaraştırmaksızın anlaşmayı onaylamaktadırlar. Bazı yerlerdeki mahkemelerin iş yükününçokluğu, bu araştırmanın yapılmamasının haklı gerekçesi olmamalıdır. Çünkü, ailebirliğinin sona ermesinin çocuk üzerinde çok büyük etkileri vardır. Bu durum, çocuğunpsikolojik yapısını, sosyal hayatını, eğitimini doğrudan doğruya etkilemektedir.Çocuğun yararlarını doğrudan etkileyen böyle bir karar verilirken, bunun üzerinde dahabir önemle durulması gerekmektedir. Hakim, çocuğun zararına olabilecek durumlara yolaçmamalı, mutlaka çocuğun yararının hangi yolda olduğunu araştırmalı, kararını ondansonra vermelidir. Çalışmamızın ilk bölümünde bu nedenle, boşanmanın çocuklarınkişilik gelişimleri ve sosyal hayatlarına etkilerine değinilmiş, psikoloji ve sosyolojibiliminin verilerine yer verilmiştir. Çünkü, boşanma, çocuğu sadece hukuki yöndenetkilememekte, çocuğun hayatında bir takım psikolojik ve sosyolojik sonuçlar dadoğurmaktadır.Tez çalışmasında asıl olarak, boşanma sonucunda çocukların velayetinin anave babadan hangisine verileceği, velayet kendisine verilmeyen tarafın, çocukla kişiselilişkilerinin nasıl düzenleneceği ve çocuğun masraflarına katkısının nasıl sağlanacağı vebu hususlar düzenlenirken hakimin göz önünde tutması gereken ölçütlerin neler olacağıüzerinde durulacaktır. Bu ölçütler belirlenirken de, Yargıtay'ın özellikle son yıllara aitkararlarındaki uygulama örneklerinden yararlanılacaktır.Tez konusu, Medeni Kanunun 182 ve 183.maddelerinde düzenlenmiştir.182.maddenin 1.fıkrasında boşanma veya ayrılığa karar verilirken, mahkemenin, olanakbulundukça ana ve babayı dinledikten ve çocuk vesayet altında ise vasinin ve vesayetmakamının düşüncesini aldıktan sonra ana ve babanın haklarını (velayet hakkı) veçocuk ile olan ilişkilerini (kişisel ilişki) düzenleyeceği belirtilmiştir. Maddenin2.fıkrasında ise; velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişiselilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlak bakımındanyararlarının esas tutulacağı, velayet kendisine verilmeyen eşin çocuğun bakım ve eğitimgiderlerine gücü oranında katılmak zorunda olduğu (iştirak nafakası), 3.fıkrasında;hakimin, istek halinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecekyıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini kararabağlayabileceği belirtilmiştir. Hakime bu düzenlemeler konusunda geniş bir takdiryetkisi verilmiştir. Hakim, velayet hakkını, çocuğun yararını gözeterek, istediği eşeverebileceği gibi, velayet kendisine verilmeyen eşin çocukla kişisel ilişkilerini deçocuğun yararlarını esas tutarak istediği gibi düzenleyebilir. Tarafların istekleriyle debağlı değildir. lgili hükümlerin, hakimin takdir yetkisi başlığını taşıması da bunugöstermektedir.MK.'un 183.maddesinde ise, durumun değişmesi halinde düzenlemelerindeğiştirilmesi veya gerekli önlemlerin alınması düzenlenmiştir. Hakim, taraflardanbirinin isteği üzerine veya kendiliğinden harekete geçebilir.Uygulamada, hangi düzenlemelerin çocuğun yararlarına uygun olduğuaraştırılmadan, tanık beyanları ve tarafların beyanlarıyla yetinilmekte, kararlar bunlargöz önünde tutularak verilmektedir. Bu durum, çocuğun yararının korunmasını dayeterince sağlayamamaktadır. Mahkeme kararlarıyla, çocuk arada bırakılmakta, yapmışolmak için yapılan düzenlemeler çocuğa faydadan çok zarar vermektedir. Tezde busorun da ele alınacak, çözüm olarak, bu konuda bilirkişilere, örneğin, çocukpsikologlarına çocuğun yararının hangi düzenleme ile sağlanabileceğine ilişkinaraştırma yaptırılabileceği önerilecektir. Hakim, bu araştırmaları serbestçedeğerlendirerek, çocuğun yararına olan düzenlemeye karar verebilecektir.

Negative consequences of disengaging arose mostly on children, although theyare not litigators. Sometimes, children are put in a situation between parents, and areforced to take sides. Parents inevitably want divorcing as a way through, but desires ofthe children are not considered. This is especially important in arranged divorces. Thechild is shared between parents like a good for certain profits in an arranged divorce,and judges, who undertake the divorce case, approve this agreement withoutinvestigating the situation in favor of the children. Work load of certain courts shouldnot be the rightful excuse for not investigating this research. Because end of familyunity has great impacts on a child. This directly affects the psychological structure,social life and education of the child. An importance has to be attached on thisjudgment, when giving such a verdict, which affects a child's benefits. Judge should notgive rise to damages for the child, should investigate the best ways in favor of the childby all means, and should give the verdict after these. Therefore, in the first chapter ofour study, effects of divorce in personality development and social lives of the childrenhave been examined, and findings from psychology and sociology sciences have beenpresented. Because, divorce not only affects a child in legal aspects, but also give rise tocertain psychological and sociological consequences in a child's life.In this thesis study these issues will be asserted: placing a child under whichparent's parental authority, after the divorce, how to arrange the relationship betweenthe child and the other part, which has no parental right, and how to assign his/hercontributions to the child's expenses; and the criterion to be considered by judges.Application examples from recent verdicts of Court of Appeals will be utilized indetermination of these criterions.Thesis subject is presented in 182nd and 183rd articles of the Civil Code. In the1st subsection of the 182nd article it is stated that in case of a divorce and separation thecourt arranges, when it's possible, parental rights and relationships (personal relation)with the child after listening the parents, the guardian, if the child is under guardianship,and after taking the opinions of the guardianship authority. And in the 2nd subsection ofthe article it is stated in the arrangement of personal relation of the peer, who has noparental right, with the child that especially health, education and morality benefits ofthe child are taken as essence, and the peer, who has no parental right, has to contributeto care and education expenses of the child in accordance to his/her economical power(participation maintenance); and in the 3rd subsection it is stated that in case of ademand the judge can adjudicate the amount of these expenses, which was previouslydecided to be paid in annuity manner, for the following years according to social andeconomical status of the peer. The judge has a wide judicial discretion in thesearrangements. The judge can give, in respect of his own mind, the parental right to anypeer by considering child's benefits, and also can arrange personal relations of the otherpeer with the child as to his own mind. It is not bounded with the demands of peers. Thetitle "judicial discretion authority of judge" in the related judgment articles testifies this.And 183rd article in the Civil Code change in arrangements or necessaryprecautions are presented, for the case of a change in present status. Judge can act by ademand or by his own will. But in application, it is settled for witness or peer statementswithout investigating their appropriateness to the child, and the verdicts are given byconsidering these matters only. This cannot sufficiently provide preservation of child'sbenefits. The child is put into an interjacent position by court decisions, and cursorilyarrangements give damage to the child, rather than benefit. In thesis this problem hadbeen handled, and as a solution investigation by experts, such as child psychologists,about the most beneficial arrangement had been asserted. The judge can decide the mostbeneficial arrangement for the child by evaluating these investigations independently.