Bazı Belagat Kitaplarında Mecâz-I Mürselin Tanım Ve Tasnifi Üzerine Bir Mukayese

Abstract

Mecâzlar ve onun en önemli kolu olan mecâz-ı mürsel, belâgat kitaplarının üç ana konusundan me'ânî, beyân ve bedî'in beyân konusu içinde ele alınmaktadır. Klâsik literatürde edebî sanatlar tabirinden ziyade, sözü lafız ve mânâca güzelleştiren unsurlar demek olan "muhassinât-ı lafziyye ve ma'neviyye" tabiri geçmektedir. Günümüzde ise bu durum göz ardı edilerek bütün konular edebî sanatlar adı altında toplanmakta ve mecâz, isti'âre ve kinâye gibi beyân konuları da edebî sanatlar içinde ele alınmaktadır. Halbuki klasik belâgat kitaplarında bunlar edebî sanattan ziyade, bir maksadı değişik yollarla ifade etmenin usûl ve kaidelerini inceleyen beyan ilmi içinde yer almaktadır. Mecâz-ı mürsel, belâgat kitaplarında ele alınan temel konulardan olup, isti'âreden başlayarak birçok edebî sanatın bu mecâz ağacından geliştiği görülmektedir. Mecâz-ı mürsel hakkında değişik belâgat kitaplarında birbirine benzer tanımlar yapılsa da gerçek anlamdan mecaz anlama giden alâkalarda muhtelif şekil ve sayılar görülmektedir. Bu alâkalar 10-25 arasında sayılabilmiş ise de genellikle 10-15 arasında alâka verilmiştir. Bazı kitaplarda ise bu konunun bulunmadığı görülmektedir. Mecâz-ı mürsel için günümüzde değişik isimler kullanılmakta ve bu da karışıklığa sebep olmaktadır. Bu sebeple çeşitli belâgat kitaplarında mecâz-ı mürselin tanım ve tasnifinin karşılaştırmalı olarak gösterilmesi önem arzetmektedir. Bu makalede belli başlı belâgat kitapları taranarak mecâz-ı mürsel ile ilgili tanım ve tasnifler incelenmiş ve mukayeseli olarak ortaya konulmuştur

Metaphors and the most important branch of it, Mecâz-ı Mursel, are handled in declaration subject of three main subject me’ânî, beyân and bedî of eloquence books. Rather than literature arts phrase, “muhassinât-ı lafziyye and ma'neviyye” phrases are used that means to embellish the phrase as meaning and voice. Nowadays that condition has been ignored and the whole topics are collected as sub-topic of literary arts and declaration topics as metaphor, trope and allusion are handled in literary arts. Whereas in classic eloquence books, rather than literary arts, they take part in declaration science to declare an aim in different ways and its procedure and bases. . Mecâz-ı Mursel is a main topic which is handled in eloquence books and it is seen that many art is grown from this metaphor tree with the beginning of isti’âre. Even it is made different definitions in different eloquence books about Mecâz-ı Mursel, there is seen sundry numbers and shapes that goes from real meaning to metaphor. Even these relevances are considered between 10-25, it is generally given 10-15 relevances. And it is seen that some books don’t inculude this topic. It is esed different names for Mecâz-ı Mursel and it can cause complications. Because of that, demonstrating the definition and classification of Mecâz-ı Mursel in eloquence books comperatively, is very important. In this article, by editing specific eloquence books, it is handled definitions and classifications about Mecâz-ı Mursel and put forth comperatively.