Ahmet Rıfat'ın Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl'i (metin-inceleme)

Abstract

Osmanlılar döneminde Taşköprizâde'nin eş-Şekâ'ik'un-Nu'mâniyyesi'nden sonra, biyografik eserler yazmak bir gelenek hâlini almıştır. Bunlar için tabakat, vefâyat, terâcim vb. yanında "ulu ağaç" anlamına gelen devha kelimesi de kullanılmıştır. Daha önce Osmanlı şeyhülislâmlarının hâl tercümelerine tezkirelerle eş-Şekâ'iku'n-Nu'mâniyye ve zeyillerinde dağınık bir şekilde yer verilmişse de bu konuda yazılan ilk müstakil Türkçe eser, asıl adı Devha-i Meşâyih-i Kibâr olan Devhatü'l-Meşâyih'tir. Bu çalışmada, eserini asıl olarak Devhatü'l-Meşâyih ve zeyillerinden yararlanarak hazırlayan Ahmet Rıfat'ın "Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl"inin incelemesi yapılmıştır. Çalışmamızda, söz konusu eserin transkripsiyonlu metni verilmiş; eserde biyografilerine yer verilen şeyhülislâmların "doğum", "ölüm", "atama" ve "şâirlik yönleri" gibi çeşitli ifadelerin edebî bakımdan nasıl ifade edildiği incelenerek şeyhülislâmlık ve şeyhülislâmlar hakkında genel bilgiler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ahmet Rıfat, Biyografi, Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl, Şeyhülislâm.

In Ottamans term, after eş-Şekâ'ik'un-Nu'mâniyye of Taşköprizâde, writing biographical works became a tradition. For these, beside biography, it was used a word that meant high tree even if Ottaman shaykh al-Islams' biographies were discursively included with booklet in eş-Şekâ'ik'un-Nu'mâniyye and the likes of it, the first private Turkhish works was written on this topic was Devhatü'l-Meşâyih whose principal name was Devha-i Meşâyih-i Kibar. İn this study, Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl of Ahmet Rıfat who prepared his work by benefitting from Devhatü'l-Meşâyih and the likes of it. In our study, Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl was translated, general information was given about the situation of being shaykh al-Islam ve shaykh al-Islams by examining shaykh al- Islams that were included in work how birth, death, assignment, being a poet was stated in a literary sense. Key Words: Ahmet Rıfat, Biography, Devhatü'l-Meşâyih Maa Zeyl, Shaykh al-Islam.