Anadolu Selçukluları döneminde fütüvvet ve ahilik

Abstract

ÖZET Fütüvvet ve Ahilik kurumlan hakkında kaynaklarda yeralan bilgiler gözden geçirilmiş, bu kurumlar hakkında son zamanlarda yapılan modern araştırmalar da, belli bazı değerlendirme noktalarında eleştiriye tabi tutulmuştur. İslam tarihi içerisinde gelişen Fütüvvet kurumu, belli bir oluşum ve gelişim süreci içine girmiş, bu gelişmeler, tarihî olaylarla birlikte ele alınmıştır. Fütüvvet'in tasavvuf ile girmiş olduğu yakın ilişki, Melâmetiyye ile olan münasebeti ve XII. asrın sonlarında Abbasî halifesi Nasır li Dînillah tarafından sağlam bir şekilde teşkilatlandırılması ele alınmıştır. Fütüvvet'in Anadolu'ya girişi, Ahilik şeklinde gelişmesi, fonksiyonları ve mahiyeti hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Meslekî bir kurum haline gelen Ahilik'teki âdâb, erkân ve törenlerden, teşkilattaki şekilcilik yapısından ve Bektaşîlik ile benzerliğinden yola çıkılarak her iki teşekkül arasındaki ilişkilerden, ayrıca Anadolu'da söz sahibi olan Mevlânâ ve çevresiyle Ahiler arasındaki ilişkilerden bahsedilmiştir.

ABSTRACT The information which are given in sources about Futiiwet and Ahilik institutions have been reviewed, moreover, recent researches related to the these organizations have been criticized on certain points. The Fülüvvet institution, developed in the Islamic Civilizations, had accessed to process of improvement and these advances have been dealt with the historical events. The institution's close relations with Sufism, interactions with the Melametiyye order and at the ends of the XII th century, its strongly reorganization by the Abbasid Caliph Nasir li Dinillah have been studied. About the institution's penetration into Anatolia, development as Ahilik functions and characters are tried to be given. From the ceremonies and customary practices in Ahilik, which became a professional organization, to formalism; particularly starting from its resemblance to the Bektaşi order the relations between both Bektaşi order, a remarkable thinker in Anatolia, Mevlana and the Ahi organization are dealt with. II