Fikir ve sanat eserlerinde hususiyet

Abstract

Hususiyet, fikir ve sanat eserleri hukukunun anahtar kelimesidir. Eser sahibinin; 1) serbest biçimlendirme alanında ortaya çıkması, 2) onun bağımsız fikri faaliyetinin sonucu olması ve 3) rutinden farklı olması hallerinde bir eserin hususiyete sahip olduğu kabul edilebilir. Hususiyet konusunda yasal bir tanım bulunmamaktadır. Doktrinde öne sürülen görüşler birçok açıdan aynı noktada toplanmakla birlikte, özellikle eseri ortaya çıkaran fikri faaliyetin seviyesi ile ilgili bazı görüşlerin hususiyet kavramı ile tam olarak örtiişmediği düşünülmektedir. Eser niteliği bir maddi fiil olgusu olduğundan hususiyet uygulamada karşımıza hiçbir zaman yalın bir sorun olarak çıkmamaktadır. Hususiyet, genellikle eser sahipliğinin belirlenmesi veya iktibas kurallarının ihlal edilmesine bağlı iddialar kapsamında bir kilit rol oynamaktadır. Davacı taleplerinin farklı eser türleri dikkate alınarak hususiyetin belirlenmesini müteakip ele alınması gerekir. Eser sahipliğine bağlı iddialar karşısında mahkemeler bilirkişi görüşlerine başvurmaktadır. Bazı somut örneklerde, teknik bilirkişi görüşlerinin yargı kararlarını hatalı sonuçlara götürdüğü, bu nedenle, bazı davalarda eser niteliği veya eserin iddia edilen hususiyet özelliklerini taşıyıp taşımadığı belirlenmeden telif haklarına dayanan taleplerin hükme bağlandığı görülmektedir. Bununla birlikte, eser sahipliği haklarının belirlenmesi bakımından özellikle son yıllardaki birçok kararında yüksek mahkemenin bilimsel yöntemi izleyerek daha isabetli sonuçların elde edilmesine zemin hazırladığı da izlenmektedir.

The keyword of the copyright law is the originality. To determine the originality of the work one should look for; 1) the work should exists in the free-creativity area of the author, 2) the work should be outcome of the author's free intellectual activity 3) the work must be different from ordinary. There is no legal definition for the concept of originality. The opinions about the originality in the literature approximately meet same points. But the opinions related to 'the level of the intellectual activity which causes the work' are not matching with the concept of originality.The characteristic of the work and the status of the authorship arise as a realact. The matter of the originality never arises as a plain issue. It has a key role in the determination of the authorship as well as the claims connected with infringement of quotation rules. The claims of the plaintiff should be taken into account after the originality of the work determined. The courts solve the claims connected with the authorship with the expert opinions. As shown in some concrete cases, this "technical" opinions could cause legally wrong decisions, because the courts take it without considering the originality of the work. However, in the recent years, the high court prepares appropriate backgrounds using the "scientific method" to determine authorship rights in the many of the decisions.