Mahalli sanatçı Çekiç Ali üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET MAHALLİ SANATÇI ÇEKİÇ ALİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Bu araştırmada, Orta Anadolu Türkmen Abdal müzik geleneği incelendiğinde; bu büyük geleneğin Türk halk müziği içerisinde tarihsel, sosyolojik ve müzikal açıdan önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Gerek edebi gerekse müzikal açıdan halk müziğinin mihenk taşlarını oluşturan önemli ustalar yetiştirdiği görülmekle beraber bu ustaların hala keşfedilmeyi bekleyen derin izler bıraktığı düşünülmektedir. Bu bağlamda Kırşehir, abdal müziğinin yoğun olarak işlendiği, birçok önemli âşık, ozan ve mahalli sanatçının yetiştiği önemli bir yöredir. Bu yörenin önemli değerlerinden olan Çekiç Ali'nin yöre müziğindeki değeri, icra ettiği eserlerin kayıtları ve sözleri, müzikal analizleri, hayatı hakkındaki bilgileri, uzman görüşleri yoluyla kültürel anlamdaki değerinin ortaya konulması bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Bu araştırmada betimsel araştırma yöntemi ve tarama modeli kullanılmıştır. Veriler ise görüşme ve doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Bu bağlamda Çekiç Ali ile ilgili yapılan araştırma sayesinde; hem yöresel üstatlık kültürü hem de yerel bestecilik geleneği ile ilgili önemli bir boşluk doldurulurken; aynı zamanda da Anadolu'nun müzik tarihi açısından çok önemli bir kültür damarı aydınlatılabilecektir. Çekiç Ali'nin gerek yerel ezgi kalıplarına gerekse de ritim kalıplarına olan hakimiyeti kendi müzikal kimliğinin en önemli öğesi olarak öne çıkmaktadır. Söz konusu hakimiyet hem Çekiç Ali'nin yerel repertuvarı aktarabilme gücünü hem besteci kimliğini hem de icracılığını şekillendirmektedir. Çekiç Ali icracı kimliğinin getirdiği yaratıcılık ile yerel repertuvarı geçmişten geleceğe güncelleyerek aktarabilme gücüne sahip olabildiği gibi; söz konusu yaratıcılık ve kültürel aidiyet bestelerinin de yöresel hafıza aktarımı açısından önem arz etmesini sağlamaktadır. İcracı olarak Çekiç Ali istisnai sağ el ve sol el teknikleri ile; yöreye has icra üslubunun gerek ezgisel çeşitlilik gerekse de ritmik hakimiyet ve üretkenlik açısından en önemli ustalarından biri olarak öne çıkmaktadır. Bunun yanında Çekiç Ali hafızasında taşıdığı sayısız yöresel müzik kalıbı ile Anadolu'nun en eski müzik geleneklerinden birini temsil eden Abdal kültürünün son yüzyıldaki en önemli aktarım kaynaklarından biri olmuştur. Anahtar kelimeler: Çekiç Ali, Türk Halk Müziği, Abdallar, Abdal müziği, Abdal düzeni, Orta Anadolu Müziği.

ABSTRACT A REVIEW OF LOCAL ARTIST ÇEKIÇ ALI In this study, once analysed Central Anatolian Turkmen Abdal music tradition; it is known that this great tradition has importance place in Turkish folk music historically and sociologically and from the perspective of musical. While it is seen that this tradition raises important masters who represent touchstone of the folk music from perspective of both literary and musical, it is thought that these masters have left deep traces which are expecting to be discovered. Within this context, Kırşehir is a city where Abdal music was intensely performed and many significant famous singer, bard or local artist were raised. The aim of this study is to find out values of Çekiç Ali for regional music, whom is one of significant values of the city, his records and lyrics of the work that he performed, his musical analysis, and information about his life. In this study, descriptive research method and survey model were used. Data was collected through interview and document analysis. The data was analysed with content analysis technique. Within this context, by virtue of the research conducted about Çekiç Ali, it will be enlightened the culture vessel which is very significant for musical history of Anatolia while filling an important gap regarding both local mastery culture and local composition tradition. Çekiç Ali's having of full knowledge of both local melody pattern and rhythm pattern come to the fore as the most important aspect of his musical identity. This knowledge shapes both Çekiç Ali's ability to pass dawn local repertoire and his composer identity and his ability to perform. As Çekiç Ali has ability to pass down local repertoire by updating from past to the future with his creativity caused by his performer identity, at the same time, this creativity and cultural belonging make his compositions more important in terms of the passing down of regional memory. As a performer, Çekiç Ali comes to the fore as one of the most important masters, with his right-hand and left-hand techniques exceptionally, and his performance style from perspective of both melodic diversity and his having full knowledge on rhythms and productivity. In addition to this, with his having unnumbered musical patterns in his memory, Çekiç Ali is one of the most important transfer sources of Abdal culture in last century, which represents the oldest musical tradition of Anatolia. Key Words: Çekiç Ali, Turkish Folk Music, Abdals, Abdal Music, Abdal Order, Music of Central Anatolia.