İdari işlemin iptalinde hukuka uygunluk denetiminin sınırları

Abstract

ÖZET İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargısal denetimi, hukuk devleti ilkesinin gereklerinden biridir. Ancak yapılacak denetimin, idari faaliyetlerin hukuka uygun olarak icra edilmesini engellememesi ve giderek idarenin iradesi yerine yargıcın iradesini ikame edecek, yargı organının kendi yetkilerini aşarak yürütme yetkisini kullanması neticesini doğuracak boyuta taşınmaması gerekir. İdari işlemler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Ancak icrai nitelikte ve tek yanlı idari işlemler iptal davasına konu olabilir. Tezin bir bölümü idari işlem kavramı, idari işlemlerin sınıflandırılması, iptal davasına konu olabilecek işlemlerin özellikleri ve idari işlemlerin unsurlarına ayrılmıştır. Hukuk devleti ilkesine göre idare hukuk kurallarına uygun olarak hareket etmek zorundadır. İdarenin hukuka uygunluğu yargısal denetimle sağlanır. İdari işlemlerin yargısal denetimi, işlemin unsurları üzerinde yapılacak denetimle mümkün olur. Bu nedenle idari işlemin unsurlarında meydana gelebilecek hukuka aykırılıklar ve bu hukuka aykırılıklar neticesinde karşılaşılacak yaptırımlar da incelenmiştir. Ay. m. 125 ve ÎYUK m. 2 idarenin yargısal denetiminin hukuka uygunluk denetimi ile sınırlı olduğunu belirtmiştir. Yargı yerleri yerindelik denetimi yapamaz, idarenin takdir yetkisini kaldıracak şekilde karar veremezler. İdari faaliyetlerin kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini engelleyecek tarzda ve idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı veremezler. Tezde hukuka uygunluk denetiminin sınırlan somutlaştınlarak hangi noktadan itibaren denetimin yerindelik denetimi sayılacağı tespit edilmeye çalışılmıştır. Danıştay'ın konu ile ilgili tutumu da yargı kararlan incelenerek tespit edilmeye çalışılmıştır.

ABSTRACT Judicial review concerning the "legality" of administrative activities is one of the major requisites of rule of law in administering the State. Yet this review should stay within its sphere of legality and not interfere with and distort the essence of "administrative" activity itself; for instance like exchanging the will of the judge with that of the administrative agent transpassing the boundaries of executive and judicial powers respectively. Administrative activities can be classified in various ways; amongst these the ones merely with "executive" character and binding one side only can be sued for annulment. Stating our major premises thus, we reserved one chapter of our inquiry to the concept of administrative activity, the classifications of administrative activities and amongst these the activities that can be sued for annulment subsequently. We studied thus the properties ascribed to such activities concerning judicial review in annulment cases. As a main principle administrative power should be used within the boundaries set forward by rule of law and this conformity with law is provided by the process of judicial review. Therefore the properties ascribed to administrative concerning the elements of subject, purpose, form etc. And the invalidity resulting from the absence of these requisites has been studied in the following chapter of our study. Finally the provisions of Article 125 of Constitution and Article 2 of the Code of Procedure in Administrative Judging set the boundaries of judicial review in order to avoid the transgression of respective powers as mentioned above. Courts can not review appropriateness of the administrative decision and in their decisions can not even overtly neglect the adjudication power of the administration. Also the judicial decision can not bear the character of and administrative decision by leading to a certain way of conduct or preventing application of other administrative decisions. IITherefore stating each of these boundaries in our study we concluded by stating where the appropriateness as a concept would set these boundaries also reviewing High Court decisions as support for our evaluations. HI