Düzenleyici reformların Türkiye enerji piyasası üzerindeki ekonomik etkileri: Sayısal analiz

Abstract

Türkiye'de enerji piyasası, AB müktesebatına uyumlu olarak, 2000'li yılların başından itibaren, özelleştirme kapsamına alınmış ve aşama aşama rekabete açılmaya başlanmıştır. Bu piyasadaki düzenlemelerin temel amacı piyasanın daha rekabetçi bir yapıda işlemesini sağlamak olmuştur. Türkiye'de, özellikle 3 Mart 2001 tarihinde Elektrik Piyasası Kanununun yürürlüğe girmesiyle, enerji piyasasını yeniden yapılandırma sürecine girilmiş, başta elektrik piyasası olmak üzere enerji piyasası büyük ölçüde yeniden yapılandırılarak rekabetçi piyasa koşullarının hakim olduğu bir enerji piyasası oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada enerji piyasasında, yukarıda bahsedilen bu yeniden yapılandırma sürecinin, piyasa üzerindeki etkisi, enerji verimliliği ve piyasanın rekabete açıklığını gösteren düzenleme göstergelerinin analiz edilmesiyle değerlendirilmiştir. Sayısal analiz kısmında, Türkiye enerji piyasasında, enerji verimliliğine etki eden faktörler, 1975-2013 yılları arasındaki veriler kullanılarak kurulmuş olan regresyon modeli ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, Türkiye enerji piyasasının, piyasada rekabetin varlığı ve enerji verimliliği açısından değerlendirildiğinde, reformlarla hedeflenen rekabet edebilirlik düzeyinden ve verimliliğin artırılması hedeflerinden uzak kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye enerji piyasasında, reformlarla hedeflenen iyileşmelerin görülebilmesi için, enerji piyasasında başlatılan yapısal reform sürecinin kesintisiz olarak devam etmesi gerekmektedir.

The energy market in Turkey, in accordance with Acquis Communitaire, has been taken into the scope of the privatization and began to be opened up to competition gradually. The main purpose of regulation in this market has been to provide the treatment to a more competitive structure of the industry. In Turkey, especially with the implementation of the Law on Electricity Market on March 3, 2001, the restructuring process has been initialized in the energy market, the energy market including particularly the electricity market, largely been restructured in order to form an energy market that is dominated by competitive-market conditions. In this study, the impact of the above mentioned restructuring the energy market was assessed by analyzing the indicators showing the energy efficiency and openness of the market to competition. In the quantitative analysis part, the factors affecting the energy efficiency in Turkish energy market was evaluated by establishing an empirical model that includes data from the years 1975-2013. As a result of this study, after assessing Turkish energy market in terms of presence of competition and energy efficiency, it can be concluded that the targeted level of competitiveness and improvement in energy efficiency through reforms still remains far to be reached. In order to realize the targeted improvement through the reforms, the structural reform process initiated in Turkish energy market needs to be continued without interruption.