Farabi'nin siyaset felsefesi ile Türk devlet anlayışının benzerlikleri

Abstract

Farabi'nin Siyaset Felsefesi İle Türk Devlet Anlayışının Benzerlikleri" adlı bu çalışma başlıca üç bölümden meydana gelmektedir. Çalışmada, 'Farabi'nin Siyaset Felsefesi ve Türk Devlet Anlayışı ayrıntılı bir şekilde ele alınarak karşılaştırma ve birtakım tespitler yapılmıştır. Birinci bölümde, ilk olarak; kuramsal ve kavramsal çerçevede Farabi'nin siyaset felsefesi ve siyaset felsefesinin kaynakları ana başlığı altında incelenmiştir. Buna paralel olarak siyaset kelimesinin kökeni, tanımı, Farabi ve felsefesi, Farabi'nin siyaset felsefesinin kaynakları incelenmiştir. Farabi ve felsefesinin içinde; Farabi'nin hayatı, ilim sınıflandırması, varlık felsefesinin içinde ise; metafizik, varlık türleri, bilgi felsefesinin içerisindeyse; varlığın bilgisi-ideal akıl kuramı, bilgi türleri-reel akıl kuramı irdelenmiştir. Farabi'nin siyaset felsefesinin kaynaklarında da; İlkçağ felsefesi, Ortaçağ felsefesi, İslam felsefesi ele alınıp açıklanmıştır. Tezin ikinci bölümünde, Farabi'nin siyaset felsefesi açıklanmaya çalışılmıştır. Buna bağlı olarak ise, Farabi'de siyaset ve din ilimleri, Farabi'de siyaset ve ahlak, ahlakın kaynaklarına bağlı olarak; yaradılış, toplumların ortaya çıkışı, mutluluğun oluşması ele alınmıştır. Farabi'nin siyaset felsefesi başlığı altında şehirde erdem faktörünün eğitim öğretim ile ortaya çıkarılması, erdemlerin yasalar, adalet ile korunması, erdemli şehirler-erdemli olmayan şehirler (El Medinetül Fazıla tasviri), yönetici (Sultan ideal reis) ve özellikleri, toplum ve felsefesi irdelenerek anlatılmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ise, Farabi'nin siyaset felsefesi ile Türk devlet anlayışının benzerlikleri karşılaştırmalı olarak ayrıntılı bir şekilde ele alınıp incelenmiştir. İlk olarak Türk Devleti'nin kozmolojik kökenleri ve eski Türk kozmolojisi ile çalışmanın 'kavramsal çerçevesi' oluşturularak dünya devleti fikri, kavramsal açıdan Türk devlet yapısı, Türk devlet anlayışında temel değerler, Türk devlet anlayışı ve Farabi'nin tutumu olarak incelenmiştir. Kavramsal açıdan Türk devlet yapısında "il", "Kağan" Kağan'ın görevleri ve özellikleri ele alındıktan sonra doğru töre ile düzeni sağlamak ve adaleti gerçekleştirmek, halkı tok ve bayındır kılmak, devlet düzeninin devamı için fetihlerde bulunmak, erdem, alplık, bilgelik, adil olmak gibi kavramsal içerikler incelenmiştir. Yine Türk devlet anlayışının temel değerleri bağlamında kut anlayışı, töre (türe) atalar, adalet (könilik) Tanrı, ölümsüzlük konuları ele alınmıştır. Üçüncü bölümün en sonunda ise, Türk devlet anlayışı ve Farabi'nin tutumu karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Türk devlet anlayışı ve Farabi'nin tutumu toplum, töre, başkan, erdem, adalet, Tanrı, dünya anlayışı bakımından Türk düşüncesi ve Farabi'nin siyaset felsefesiyle olan etkileşimleri, benzerlikleri ve farklılıkları temelinde ele alınıp ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Tezin son olarak sonuç bölümünde, insanın içinde yaşamını devam ettirdiği toplumun bir parçası olduğunu düşündüğümüzde, içinde bulunduğu toplum ve o toplumun kültüründen kaçınılmaz olarak etkileneceği ifade edilmiştir. Bu bağlamda Farabi'nin öncelikli olarak Türk kültürünü almış buna bağlı olarak İslam ahlakıyla gelişmiş ve eski Yunan felsefesinden haberdar olan bir düşünür olarak ortaya koyduğu siyaset düşüncelerinin ifade edilen üç unsurdan etkilendiği ifade edilmiştir. Yine Platon'daki "Filozof Kral"'ın ve Türk düşüncesindeki "Bilge Kağan"'ın, Farabi'de İslam'ın etkisiyle "Peygamber Kral"a dönüştüğü genel hatları ile ifade edilmiş ve Farabi'nin siyaset düşüncesi üzerinde Türk düşüncesinin de etkisi olduğu elde edilen bilgiler çerçevesinde ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Devlet, Siyaset, Türk, Farabi, Ahlak, Toplum, Töre, Başkan, Erdem, Adalet, Tanrı, Dünya.

This study titled "Similarities between Farabi's Political Philosophy and Turkish State Understanding " is mainly composed of three parts. In the study, Farabi's Political Philosophy and the Turkish State Conception were discussed in detail and some decisions were reached. In the first part, Farabi's political philosophy and his sources of political philosophy were analysed with regard to theoretical and conceptual framework. In paralel with this, the origin and the definition of the word 'politics', Farabi and his philosophy and his sources of political philosophy were examined. In the part of Farabi and his philosophy, Farabi's life, science classification ; in the part of ontology, metaphysics, existence types; in the part of epistomology, within the philosophy of knowledge; knowledge of existence-ideal theory of reason, types of knowledge-real theory of reason were examined. In the sources of Farabi's political philosophy; ancient philosophy, medieval philosophy, Islamic philosophy were explained. In the second part of the thesis, Farabi's political philosophy was tried to be explained. Depending on this, the science of politics and religion, politics and morality for Farabi, depending on the sources of morality; creation, the emergence of societies, the formation of happiness were discussed in detail. In the part of Farabi's political philosophy, the virtue factors in the city revealed by means of education, the protection of virtue factors by justice and laws, the cities which are virtuous or vitueless (the view of El Medinetül Fazile), the ruler (ideal of the Sultan) and his characteristics, society and philosophy were narrated in detail. In the third part of the thesis, the similarities of Farabi's political philosophy and the understanding of the Turkish state were examined in detail in a comparative way. First, the cosmological origins of Turkish State and the concept of world state by establishing 'conceptual framework' by working with old Turkish cosmology, conceptually Turkish state structure , the basic values in Turkish state understanding, understanding of Turkish state and Farabi's attitude were investigated From the conceptual point of view, after the tasks and characteristics of "province" and "Kagan", "Kagan's tasks" were discussed in the Turkish state structure, it was also examined that providing true social order with true manners, providing the people with sufficient food, conquering for the continuation of state regulation. Again in the context of the basic values of the Turkish state understanding, the concepts of kut understanding, customs (genre), justice (könilik) God, immortality were discussed. At the end of the thirth chapter, the understanding of the Turkish state and the attitude of Farabi were discussed comparatively. The understanding of Turkish state and Farabi's attitude were studied in detail on the basis of the similarities and differences between Turkish thought and Farabi's political philosophy in terms of society, custom, president, virtue, justice, God, world understanding. Finally, in the conclusion of the thesis, when we think that human beings are a part of the society in which they continue their lives, it was stated that they will inevitably be influenced by the society they are in and the culture of that society. In this context, it was stated that Farabi was primarily influenced by the three elements of political thought that he had taken Turkish culture and developed as a philosopher in the Islamic morality and was aware of the old Greek philosophy. It was also expressed in general terms that Platon's "Philosopher King" and "Bilge Kagan" in Turkish culture turned into "Prophet King" for Farabi with the influence of Islam and Farabi's political thought was also influenced by Turkish culture. Keywords: State, Politics, Turkish, Farabi, Morality, Society, Honor, President, Virtue, Justice, God, World.