Arap dilinde künye
Özet
Bu çalışmamız; Arapçada künye kavramı, künyenin doğuşu, künyeleme yapılırken izlenen yöntem, künyenin Arapçada ve Arap kültüründeki yeri, künyenin diğer kavramlarla ilişkisi, tarihsel seyri ortaya konulmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Cahiliye Dönemi'nden başlamak üzere kaynak taraması yapılmış, bu konuda temel teşkil eden eserler belirlenmiştir. Bu çalışmanın temelini İbnu'l-Esîr'in "el-Murassa'" adlı eseri oluşturmuştur. Künye konusunu araştırmaya başladığımızda konunun hem Arap tarihiyle hem de kültürüyle doğrudan ilişkili olduğu, Arapların şiirlerinde, edebiyatlarında, yaşantıları boyunca ilişkili oldukları tüm alanlarda künyeye yer verdikleri tespit edilmiştir. Künyenin doğuşuyla birlikte oldukça geniş bir alanda yerleşme imkânı bulduğu, Araplara özgü bir kullanım olduğu, onları ayırt edici bir unsur haline geldiği görülmüştür. Birinci bölümde künyenin tanımı, künyenin çeşitleri, veriliş amaçları, tarihsel olarak incelenmesi, Arap kültüründe künye ve künye-lakap mukayesesi konusu ele alındı. Künye ile ilgili temel bilgiler verilerek bunun kültür ile bağlantısı ortaya konulmaya çalışıldı. İsimlendirme türü olarak künyenin, bir varlığa verilme mantığı, künyeleme konusundaki düşünce yapısı ortaya konulmaya çalışıldı. İlk rivâyetlerden başlamak üzere tarihi bir seyir içerisinde künye tarihine giriş yapıldı. Cahiliyye Dönemi ve sonraki dönemlerde künye üzerindeki değişim ele alınmış, Kur'ân-ı Kerîm ve hadis alanında künye konusuna değinilmiştir. İkinci bölümde ise künyenin dil açısından incelenmesi yapılmış, cümle içerisinde isimle, lakapla veya hem isim ve lakapla gelmesi durumunda ortaya çıkan sıralama ele alınmıştır. Künye oluştururken izâfet yapılan kelimeler ve bu kelimelerle yapılan künye örnekleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Arap düşünce yapısını ortaya koyması noktasında künye vermede izlenen yöntem örnekleriyle ortaya konulmuştur. Arap kültürü ve künye arasındaki ilişki incelenmiş, dil açısından künye konusuna değinilmiştir. Anahtar Sözcükler: Künye, lakap, nesep, 'alem, dilbilim, Arap Kültürü This study has been done fort he purpose of presenting the concept of tag, the emerge of it, the way followed while forming the tag, the place of it in Arabic and Arabian culture, relation between the tag and other notions and its historical movement. To do this, starting with the sources of the Age of Jahiliyyah, they have been scanned and the works that are basis of the subject have been identified. "el-Murassa' " by İbnu'l-Esîr is the basis of this study. When we start to study the subject of tag, it is identified that the subject is directly related to both the Arabian history and culture and that the Arabian have used the tag in their poems, literature and all the fields they have been involved in during their lives. Upon the emerge of tag, it is understood that the tag has the opportunity to be spread to a large field, it is special to the Arabian and it has been a distinctive fact for them. Definition of the tag, its types, purposes of forming it, its history tag and tag- moniker comparison in Arabian Culture have been studied in the first chapter. The connection between the culture and the tag has been tried to be put forth by giving basic nformation about the tag. As a type of naming , its reason of beibg given to a living creature, the frame of minf about forming tag have been tried to be put forth. The history of the tag has been preludedstarting with the first rumors. Tag's change in the Age of Jahiliyyah and the ages later has been studied and the tag in the fields of the Qur'an and the Hadith has been dealt with. In the second chapter, the tags has been stıedied linguistically, the arrangement when the tag is used with a name, a moniker or both a name and a moniker has been dscussed. Words that are attributed while forming tag and samples of tag which are formed with these words have been stıdied in a detailed way. With the aim of revealing the Arabian frame of mind, the method in forming a tag has been presented using some examples. Relation between the Arabian culture ande the tag has been studied and the subject of tad has been mentioned linguistically. Keywords: Tag, moniker, lineage (ancestry), propername, linguistics, Arabic culture
