Kırıkkale'de doğal yayılış gösteren asteraceae (papatyagiller) familyasına ait bazı taksonlarda yaprak epidermisi üzerine bir çalışma

Abstract

Asteraceae familyasından 23 cinse ait 30 türün yaprak epidermisi ışık ve taramalı elektron mikroskobunda incelenmiştir. İncelenen taksonlar arasında farklılıklar ve benzerlikler ortaya konulmaya çalışılarak belirtilen karakterlerin taksonomik önemi araştırılmıştır. Bu çalışmada ışık mikroskobu altında yaprak alt ve üst epidermisi hücrelerinin boyu, genişliği, şekli, antiklinal duvar şekli; stoma boyu, genişliği, tipi, şekli, indeksi ve indeks oranı belirlenmiştir. Taramalı elektron mikroskobu ile epidermis hücrelerinin ve tüylerin şekli ve yüzey süslenmesi incelenmiştir. Salgılı ve salgısız tüy varlığı, tek sıralı mı yoksa çok sıralı mı olduğu, dallanma gösterip göstermemesi ve tüylerin uç uca kaç hücreden oluştuğu gözlemlenmiştir. Tüyler genellikle salgısızdır. Çalışmada yaprak epidermisi hücrelerinin çokgen, düzensiz ve dikdörtgen yapıda oldukları görülmüştür. Bazı taksonlarda üst ve alt epidermis arasında hücre şekil farklılıkları bulunmaktadır. Epidermisdeki hücrelerin antiklinal hücre duvarlarının kıvrımlı, az fırfırlı ve düz ilâ kemerli olduğu görülmüştür. Ağırlıklı olarak stoma tipi anomositiktir. İncelenen türlerin epidermis yüzey süslenmesinin çoğunlukla kırışık ve kabartılı çizgiye sahip olduğu görülmüştür. İncelenen taksonların büyük kısmında yaprak seyrek tüylü, diğerlerinde ise yoğun tüylüdür. Tüye sahip türlerin hepsinde salgısız tüy mevcut iken, bir kısmında salgısız tüylere ilaveten salgılı tüy de bulunmaktadır. Tüy yüzeylerinin büyük bir kısmı düz yüzeye, bir kısmı hem düz hem noktasal büyük tüberküllü yüzeye sahiptir. Stoma şekilleri yuvarlak, eliptik ve geniş eliptik şekillerde görülmektedir. Stoma tiplerine ve şekillerine bakıldığı zaman ise yine bazı taksonlarda alt ve üst epidermis arasında farklılık görülmektedir. Epidermal yüzey özellikleri familya içerisinde büyük benzerlikler göstermekle birlikte bu özelliklerin bazen cinsleri bazen de türleri birbirinden ayırt etmede kullanılabilecek karakterler olduğu açık bir şekilde bu çalışmada ortaya koyulmuştur.

Leaf epidermis of 30 species belonging to 23 genera of Asteraceae family were examined under light and scanning electron microscope. The taxonomical importance of differences and similarities between the taxa were investigated. In this study, length, width, shape and anticlinal wall shape of epidermal cells; type, shape, index, length and width and index ratio of stomata on both upper and lower leaf surfaces were determined under light microscope. The shape and surface ornemantation of epidermis cells and hairs were examined by scanning electron microscopy. The existence of glandular and non-glandular hairs, whether they are single cell row or multiple cell row, their branching pattern and number of cells endto-end were observed. The hairs are generally non-glandular. In the study, leaf epidermal cells were found to be polygonal, irregular and rectangular. Some taxa have cell shape differences between the upper and lower iv epidermis. Anticlinal cells of the epidermis were curved, slightly undulate and flat to arched. Predominant stomata type is anomocytic. It has been observed that the epidermis surface ornemantation of the studied species has mostly rugulate and striate. Leaf surface was sparsely hairy in most of the taxa, and it is densely hairy in the others. While all species with hairs have non-glandular hairs, some of them also have glandular hairs in addition. Most of the hair surfaces have a smooth surface, some have both smooth and pointed large tubercled surface. Stoma shapes are seen in round, elliptical and wide elliptical shapes. In terms of the types and shapes of stoma, some taxa also differ between the lower and upper epidermis. Although the epidermal surface properties show great similarities within the family, it has been clearly demonstrated in this study that these properties are characters that can be used to distinguish between some genera and species.