Kenzu’l-CevāHiri’s-Seniyye Fı ̇̄FutūḤāTi’s-SuleymāNiyye (İnceleme – Metin – Çeviri)

Abstract

Süleymannâmeler, Osmanlı İmparatorluğu tarih yazıcılığında önemli bir yer tutan tarih kayıtları arasında yer alan, Kanuni Sultan Süleyman (926-973/1520-1566) döneminin tarihî, siyasi ve sosyal olaylarına yer veren birincil kaynaklar niteliğindedirler. Süleymannâmeler Kanuni Sultan Süleyman'ın hükümdarlığı müddetince, uzun saltanat döneminin olaylarını ihtiva eden, mensur ve manzum olmak üzere telif edilen ve "Selimnâme" geleneğinin bir devamı olarak kabul gören, genel ya da muhtelif konulara yer veren birçok eseri kapsamaktadır. Müellifleri tarafından yeni seferler ve hadiseler ilave edilerek genişletilenler olduğu gibi, seferleri farklı cüzler ve başlıklar altında kaydeden ve sadece belli seferleri ihtiva eden Süleymannâmeler de mevcuttur. Bazı Süleymannâmeler Kanuni'nin saltanat dönemine geçmeden önce Yavuz Sultan Selim'in vefatını ve sonrasındaki olayları da içermektedir. Çoğunlukla birinci veya ikinci el kaynak niteliğinde olan bu kayıtlar önemli tarihî ve edebî eserler olup, kimi zaman dönemin olaylarına şahitlik eden, Kanuni ile seferlere katılan müellifler tarafından kaleme alınmışlardır. Kanuni dönemi olaylarından bahseden manzum veya mensur pek çok Süleymannâme bulunmaktadır. Çalışmamızda, bu eserlerden biri olan, Farsça kaleme alınmış, Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya 3392 numarada kayıtlı Kenzu'l-Ceva¯hiri's-Seniyye fı·¯ Futu¯h?a¯ti's-Suleyma¯niyye yazma eserinin detaylı olarak incelemesi yapılmıştır. Ayrıca Süleymaniye Kütüphanesi Hekimoğlu Ali Paşa nr. 764 numarada Sult?an-ı Suleymanı·¯ adıyla kayıtlı olan nüshayla karşılaştırılarak tenkitli metni yapılan eser ilk kez Türkçe'ye tercüme edilerek, Türk tarihine ve bilim camiasına katkı sağlaması amaçlanmıştır.

Suleymannames are the primary sources that include historical, political and social events of the period of Kanuni Sultan Suleyman (926-973/1520-1566), and are among the historical records that have an important place in the historiography of the Ottoman Empire. It covers many works that discuss general and various subjects, and which were accepted as a continuation of the tradition of "Selimname", which included the events of the long reigning period of Sultan Suleyman (1520-1566). As well as those expanded by adding new campaigns and events by their authors, there are also Süleymannames which record the military campaigns under different parts and titles and there are those that only contain specific campaigns. Some Süleymannames also included the death of Yavuz Sultan Selim before the transition to the reign of Kanuni and events afterward. These records, which are mostly first or second-hand sources, are important historical and literary works and were written by the authors, who sometimes witnessed the events of the period and participated in Kanuni's military campaigns. There are many Süleymannames written in poetical or prose styles that mention the events of the Kanuni period. In this study, a detailed study of Kenzu'l-Java¯hiri's-Saniyye fı·¯ Futu¯h?a¯ti's-Suleyma¯niyye a manuscript written in Persian and registered in Süleymaniye Library Ayasofya 3392, is examined in detail. In addition, a comparison was made with Sult?an-ı Suleymanı·¯, registered in Suleymaniye Library Hekimoglou Ali Pasha nr. 764, and emendments were made to the manuscript, and it was translated into Turkish for the first time in order to contribute to the research of the Turkish history and the scientific community in general.