Ders programı çizelgeleme problemi için 0-1 tamsayılı programlama yaklaşımı

Abstract

Ders programı çizelgeleme probleminin, bütün eğitim kurumları açısından oldukça uğraştırıcı ve önemli bir problem olduğu bilinen bir gerçektir. Üniversitelerdeki eğitim-öğretim dönemi süresince açılması planlanan derslerin, öğrenciler ve öğretim üyeleri açısından en uygun zaman dilimleri ve dersliklere atanabilmesi işlemi, artan bölüm ve program sayıları dikkate alındığında çözümü giderek güçleşen bir sorun haline gelmiştir. Geleneksel bir yaklaşımla, idareciler tarafından büyük vakit ve çaba harcanarak elle hazırlanan ve ne yazık ki birçok karışıklığa yol açan verimsiz çizelgeler, günümüz koşullarında eğitim kurumlarının ihtiyaçlarını karşılamakta oldukça yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple kurumların ihtiyaçlarını mümkün olan en üst seviyede karşılayacak ders programlarının, teknolojik gelişmelerden faydalanılarak otomatik olarak hazırlanması gerekliliği kaçınılmaz bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışmada eğitimsel zaman çizelgeleme problemlerinin bir alt parçası olan ders programı çizelgeleme problemi ele alınmıştır. Daha önce bu alanda yapılan çalışmalara değinilerek, problemin çözümüne ilişkin yeni bir 0-1 tamsayılı programlama modeli önerilmiştir. Önerilen matematiksel model, Uludağ Üniversitesi ve Fırat Üniversitesinde yapılan iki örnek uygulama ile test edilmiştir. Çalışma sonucunda, önerilen matematiksel model aracılığıyla, bir döneme ait derslerin; öğretim üyelerinin tercihleri dikkate alınarak, en uygun derslik, gün ve zaman dilimine atanması gerçekleştirilmiştir. Bu sayede, daha önce bilgisayar yardımı olmaksızın çözülmeye çalışılan, büyük çaba ve vakit sarfiyatına sebep olan ders programı çizelgeleme sorununun, otomatik olarak makul süreler içinde çözülmesi sağlanmıştır.