Bir toplumsal zihniyetin inşası: Türkiye Cumhuriyeti örneği

Abstract

Toplumlar yüzyıllar boyunca temel gereksinimlerini karşılamak veya çağa ayak uydurmak amacıyla birbirleri ile etkileşim içinde bulunmuştur. XVIII. yüzyıl Avrupası'nda meydana gelen toplumsal değişim hareketlerinden etkilenen Osmanlı Devleti'nde değişim ve dönüşüm hareketleri başlamıştır. Bu tezin amacı, asırlardır mutlak monarşi yönetimi ile yönetilen Osmanlı toplumunun Avrupa'da başlayan "Ulusçuluk" akımı ile etkileşimini ele almak ve bu etkileşim sonucunda oluşan "Ulus-Devlet" anlayışı içerisinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde yepyeni bir zihniyet modeli oluşumunun gelişimsel sürecini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle toplumsal yapı ve toplumsal değişim kavramları incelenmiştir. Akabinde Osmanlı Devleti'nin yeni ideolojilerle tanışması ve yönetim anlayışının sorgulanması araştırılarak Türk toplumunun cumhuriyete geçiş süreci ele alınmıştır. Cumhuriyet fikrinin Türk toplumunca benimsenmesinde Mustafa Kemal Atatürk'ün etkin rolüne değinilerek, cumhuriyet yönetim şekline geçiş sürecinde toplumda ortaya çıkan gerginlikler ile bu gerginliğin ortaya çıkmasına neden olan fikrî yapı araştırılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde dönüşümü tamamlamak üzere hangi amaçla hangi inkılâpların yapıldığı ve yapılan inkılâplar neticesinde Türk toplumu zihniyetinde meydana gelen değişim yansımalarının disiplinler arası ilişkileri üzerinde durulmuştur. Tez konusunu inceleme kapsamında literatür taraması yapılmış ve doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nde toplumsal zihniyet, Türk toplumunun yaşadığı değişim ve gelişmeler neticesinde şekillenmiştir. Toplum egemenliğine dayanan bağımsız, çağdaş, laik ve millî devlet olma bilinci yapılan inkılaplar sonucunda Türk toplumuna yerleşmiştir. Anahtar kelimeler: Atatürk, Cumhuriyet, İnkılâp, Modernleşme, Toplumsal Değişim.

Societies have interacted with each other for centuries to meet their basic needs or to keep up with the age. Influenced by the social change movements that took place in 18th century Europe, change and transformation movements began in the Ottoman Empire. This thesis aims to discuss the interaction of the Ottoman society, which has been governed by absolute monarchy for centuries, with the 'Nationalism' movement that started in Europe and to examine the developmental process of a brand new mindset model in the Republic of Turkey, which was established within the 'Nation-State' understanding that emerged as a result of this interaction. In line with this purpose, the concepts of social structure and social change were examined first. Subsequently, the process of transition of Turkish society to the republic was discussed by investigating the introduction of the Ottoman Empire to new ideologies and questioning the understanding of management. The active role of Mustafa Kemal Atatürk in the adoption of the idea of the Republic by the Turkish society was mentioned, and the tensions that emerged in the society during the transition to the form of the Republic administration and the intellectual structure that caused this tension were investigated. To complete the transformation in the State of the Republic of Turkey, the interdisciplinary relations of the reflections of change in the mentality of the Turkish society as a result of the revisions and the purpose for which the revisions were made were emphasized. A literature review was conducted within the scope of examining the thesis subject and document analysis method was used. The social mentality in the Republic of Turkey has been shaped as a result of the changes and developments experienced by Turkish society. The consciousness of being an independent, contemporary, secular and national state based on social sovereignty has settled in Turkish society as a result of the revolutions. Keywords: Atatürk, Republic, Revolution, Modernization, Social Change.