Çok kriterli karar verme yöntemleri ile aktif tekerlekli sandalye seçimi ve sensör özelliklerinin belirlenmesi: Omurilik felçliler için bir uygulama

Abstract

Bu çalışmada; fiziksel engellilere, kendileri için en uygun tekerlekli sandalyeyi önerebilmek amaçlanmıştır. Araştırmamızda, beş adet aktif tekerlekli sandalye üreticisinin ürettiği aktif tekerlekli sandalyeler için beş adet ana kriter ve 18 adet alt kriter eşliğinde çok kriterli karar verme yöntemleri (ÇKKV) ile değerlendirilme yapılmıştır. Analitik Ağ Süreci (AAS) yöntemi ile bulunan kriter ağırlıkları, Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) ve The Preference Ranking Organization Method for Enrichment Evaluation (PROMETHEE) yöntemlerinde kullanılmıştır. Çalışmaya katılan fiziksel engelli bireylerin tercihleri sonucunda, aktif tekerlekli sandalye seçiminde nihai sıralamalar elde edilmiştir. Bu sıralamalar elde edilirken güvenlik ve performans ana kriterleri ile keskin kenar ve güçlü çerçeve alt kriterlerinin büyük önem arz ettiği görülmüştür. Tekerlekli sandalye kullanıcısı fiziksel engelli bireylerin, kendilerine en uygun aktif tekerlekli sandalyeyi seçmesi sonucunda ergonomik olarak hayat standartlarının yükseldiği ortaya konulmuştur. Ayrıca bu çalışmada, doğal afetler, kazalar, ihmaller veyahut çeşitli hastalıklar neticesinde omurilik felçli fiziksel engellilerin vücutlarının bazı yerlerinde meydana gelen sıkıntıları algılayamıyor olmalarından dolayı, bu algılamaları yapacak bir sensöre ihtiyaç duyulmuş ve bu sensörlerde yer alması gereken en uygun algılama özelliklerinin seçimine katkı sağlamak için de ÇKKV yöntemleri kullanılmıştır. Sensörlerde yer alması gereken en uygun algılama özelliklerinin seçiminde, hayati risk ve solunum güçlüğü kriterlerinin önem arz ettiği sonucuna varılmıştır.

In this study; It is aimed to suggest the most suitable wheelchair for the physically handicapped. In our research, active wheelchairs produced by five active wheelchair manufacturers were evaluated with multi-criteria decision-making methods (MCDM) with five main criteria and 18 sub-criteria. The criterion weights found by the Analytical Network Process (ANP) method were used in the Order Preference Technique by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) and the Order of Preference Organization Method for Enrichment Evaluation (PROMETHEE) methods. As a result of the preferences of the physically disabled individuals participating in the study, the final rankings were obtained in selecting active wheelchairs. While getting these rankings, security and performance main criteria and sharp edge and strong frame sub-criteria are very important. It has been demonstrated that wheelchair users, physically disabled people, choose the most suitable active wheelchair for them, increasing ergonomic life standards. In addition, in this study, as a result of natural disasters, accidents, negligence, or various diseases, spinal cord paralyzed physically disabled people are unable to perceive the problems occurring in some parts of their bodies; a sensor is needed to make these perceptions and to contribute to the selection of the most appropriate sensing features that should be included in these sensors, MCDM methods were used. It has been concluded that the criteria of vital risk and respiratory distress are essential in selecting the most appropriate sensing features that should be included in the sensors.