Osmanlı'da Manzum Fetvâ Geleneği

Abstract

Fetvâ, bir meselenin hükmünün müftü (şeyhülislâm) tarafından araştırılarak verilmesi işlemidir. Yiğit, genç, kavî anlamındaki fetâ kelimesinden türemiş olan bu kelime, müşkil bir meselenin verilen cevapla güçlü bir şekilde izahının yapılmasını da anlatmaktadır. Fetvâ kitapları aynı zamanda mühim birer tarihî kaynak olup savaş, barış, ıslahat, hal', şekavet vs. olaylara dair birçok önemli bilgi ve belge bu kitaplardan elde edilmektedir. Osmanlı'da' yaklaşık beş asırlık bir sürede 129 şeyhülislâm görev yapmış ve verdikleri fetvâları içeren fetvâ kitapları güçlük çekilen fıkhî konularda en çok başvurulan kaynakların başında gelmiştir. Şeyhülislâmların verdikleri fetvâlar genellikle Türkçe ve mensur olup, bunların arasında az sayıda, manzum hâlde verilmiş olanlarına rastlanmaktadır. Manzum hâlde verilmiş fetvâlar bir çeşni olarak şeyhülislâmların fetvâ kitaplarını süslemişlerdir. Her birisi bir divan şairi olan şeyhülislâmların kaleminden çıkmış olan bu fetvâlar, Klâsik Türk Edebiyatı'nda da bir tür olarak ele alınabilecek sayıda ve değerde bulunmaktadır. Bu makalede, tespit edilebilen bu manzum fetvalar, kısmî bir incelemeyle birlikte dikkatlere sunulacak ve 22 manzum fetva metnine yer verilecektir.

Fatwa, is process of giving provision of an issue by the mufti (Shaykh alIslam) after a research. This word is derived from the word fetâ which means brave, young, strong and as a term it means to reply a question on a difficult issue adequately. As a significant historical source, books of fatwas, provide very important information on documents about war, peace, reform, state, banditry, etc... A period of nearly five centuries-old who served in the Ottoman Empire and their fatwas Shaykh al-Islam 129, books containing the fatwa taken fiqh issues challenge has been the most referenced sources. Turkish, and is often prosaically Shaykh al-Islams their fatwas, hence they are written in verse from a small number of observed ones. Hence issued fatwas in verse almost as a condiment have decorated the books of fatwa of Shaykh al-Islams. Each one of these fatwas which had the pen of a the poet of the sofa Shaykh al-Islams, a kind of classical Turkish literature can be dealt with are numerous and value. This article will be submitted to the attention been declared to be of this fatwas.