Amerika'nın Irak'a müdahalesi sonrasında yaşanan gelişmelerin Türk-Amerikan ilişkilerine etkisi

Abstract

11 Eylül sonrası, ABD güvenlik ve dış politikası değişmiş, dış politikanın birinci önceliği olan terörizmle mücadelenin Irak boyutu, Türk-Amerikan ilişkilerinde derin hasarlara yol açmıştır. 2003 Irak Savaşı öncesinde, ABD'nin Türkiye'den beklediği desteğin TBMM tarafından reddedilmesi nedeniyle, iki ülke ilişkileri gerginlik sürecine girmiştir. Savaş sonrasında ABD'nin farklı bölge yaklaşımları ve Türkiye'nin Kırmızı Çizgilerini göz ardı etmesi, ilişkilerde güven bunalımı krizine yol açmıştır. Süleymaniye Olayları ve Kuzey Irak kaynaklı sorunlarda ABD'nin Türkiye karşıtı tutum takınması gibi nedenlerle ilişkiler kopma noktasına gelmiştir. Bu bağlamda bu çalışmanın temel amacı, Türk-Amerikan ilişkilerindeki sorunlara ışık tutarak, özellikle 11 Eylül sonrası yaşanan gelişmelerin ve gerginliklerin, ilişkileri stratejik ortaklık olmaktan çıkardığını vurgulamaktır. İki ülke ilişkilerinde stratejik ortaklığın olmadığının belirtilmesi, bundan sonra iki ülkenin birbirine karşı düşmanca tavır takınacağı anlamına gelmemektedir. Türk- Amerikan ilişkileri yarım yüzyıllık geçmişe sahip, NATO zemininde stratejik bir ilişki olarak devam etmektedir. Türkiye'nin bölgede istikrarı ve Batı değerlerini temsil etmesi, enerji kaynaklarının Batı'ya aktarılmasında kilit bir ülke olması, sahip olduğu demokratik ve laik değerlerle diğer bölge ülkelerine model olması gibi hususlar ABD tarafından çok önemli görülmektedir. Belirtilen bu hususlar çerçevesinde iki ülke ilişkilerindeki ortaklığın devam edebileceği söylenebilir. Ancak ilişkilerin düzeyi, niteliği ve çeşitliliği ilişkilerin bundan sonraki gelişimi çerçevesinde şekillenecektir.

In the post-September 11 attacks period, the general direction of American security and foreign policy changed and the Iraqi dimension of the American war on terrorism caused deep damages at Turkish-American relations. When the Turkish government?s decree regarding the use of the Turkish territory by the United States was refused by the Turkish Parliament before the Iraqi war, this further strained Turkish-American relations. In the aftermath of the war, the approach of the United States to regional problems and its attitude of ignoring Turkey?s ?red lines? created a crisis of trust between the two states. The events of Süleymaniye and the anti-Turkish attitude of the United States in the problems originated from the Northern Iraq brought the relations to the point of break-off. In this context, the main purpose of this study is to emphasize that the developments and tensions in the post-September 11 attacks ended the strategic partnership character of Turkish- American relations by shedding light on the problems between the two countries. Stating that strategic partnership does not exist at the relations between Turkey and the United States does not mean that the two countries will adopt a hostile attitude toward each other. Having a history of half a century, the Turkish-American relationship continues its existence as a strategic relationship based on the NATO alliance. Turkey?s attributes such as representing stability and Western values in its region, having a key place in the transfer of energy resources to the West and being a model country with its democratic and secular values for the other regional countries are very important from the American perspective. It can be said that the partnership between the two countries will continue in these lines. But the level, nature and scope of the bilateral relations will be shaped in accordance with their future development.