'Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi'nin karşılaştırmalı tahlili

Abstract

Niyâzî-i Mısrî; yüksek şiir gücü, cerbezeli üslubu ve pervasız tavrıyla 17. yy. Türk tasavvuf edebiyatına damgasını vurmuş bir derviştir. Bir kısmını Türkçe, bir kısmını Arapça kaleme aldığı dinî tasavvufi içerikli yirmiye yakın eseri vardır. Bu eserler arasında en çok sevileni ?Dîvân-ı İlahiyat?dır. Eser, pek çok şair tarafından tahmis ve tanzir edilmiştir.Azbî; Niyâzî-i Mısrî'nin rahle-i tedrisinden geçmiş, Halvetî usul üzere uzunca süre seyr ü sulûk etmiş ve bu müesseseden hilâfet almıştır. Mürşidi Niyâzî-i Mısrî'nin vefatından sonra Bektaşilik'e geçmiş, burada da ?Babalık? derecesine yükselmiştir. Niyâzî-i Mısrî'nin ?Dîvân-ı İlahiyat?ındaki 143 şiirinin Azbî tarafından tahmîs edildiği ?Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi?; üzerinde daha önce akademik çalışma yapılmamış değerli bir eserdir. Eserin bütünüyle tahmîs nazım şeklinden oluşuyor olması, değişik tahmîs uygulamalarını barındırıyor olması eserin önemini artırmaktadır. ?Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi?nin transkripsiyonlu metnini hazırlayarak başladığımız çalışmamızda eserin tahmîs geleneğimizdeki yerini, tahmis nazım şeklinin eserde uygulanma yöntemlerini, Niyâzî-i Mısrî ve Azbî'nin edebî yönlerini karşılaştırmalı olarak ortaya koyduk. Sonuç bölümünde, yaptığımız bütün bu çalışmaların genel değerlendirmesi yapılmıştır.

Niyâzî-i Mısrî was a dervish who has effected 17 th century Turkish mysticism literature with his extremely strong poetry power, influential style and fearless behaviour. He has approximately 20 books which contain religious mysticism. Some of them have been written in Turkish and some of them have been written in Arabic language.The most popular of the works is ?Dîvân-ı İlahiyat?. This work has been done tahmîs and tanzir by many poets.Azbî was educated by Niyâzî-i Mısrî and has been learned Halvetî teaching for a long period of time. He became Bektaşi after his teacher Niyâzî-i Mısrî?s death and became ?Baba? in this cotrine. Niyâzî Mısrî?s 143 poems in ?Dîvân-ı İlahiyat? were done tahmîs by Azbî. ?Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi? which has no academic studies on is a precious work. Consisting of tahmîs verse style in whole work and having different kind of tahmîs uses have been increasing its importance. We began this thesis work by preparing a transcriptional text of ?Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi?. We put forward its place in our tahmîs tradition, the methods of using tahmîs verse style in the work and Niyâzî Mısrî and Azbî?s literary personalities by comparing them.A general assesment of all our studies was done in conclusion part.