Molla Murad ve Türkçe Divanı

Abstract

Molla Murad (1788-1848), XIX.yüzyılda Nakşibendi-Mevlevi yakınlaşmasını temsil eden önemli Nakşibendi şeyhlerinden ve dönemin ünlü mesnevihanlarından olup Sultân Ahmet Camii?nde uzun yıllar cuma vaizliği yapmış biridir.Divan adını verdiği ; ama giriş bölümünde ?manzume-i fesâhat ve divançe-i belâğat? olarak vasıflandırdığı bu kitap,tarikat ulularının,İslam büyüklerinin medhiyeleriyle örülüdür. Mevlânâ Celâleddin Rûmî , Abdülkâdir Geylanî , Bahâ?ud-din Nakşbendî , Seyyid Ahmet Rıfâi , Ahmet Bedevî , Şeyh Şazili , Şaban Halvetî , İbrahim bin Edhem , Hacı Bektaş Velî , Hacı Bayram Velî , Yunus Emre gibi daha birçok tarikat büyüğünü övmesi yanında bazen onların biyografisini içermesi özellikle de Hazret-i Mevlana ?dan başlayıp Mustakımzâde Süleyman?a kadar yazdığı 47 medhiyede hiçbir tarikatı ayırt etmeksizin işlemesi dikkate şayandır. Ayrıca Hacı Bektaş-ı Veli? yi medhederken ?Nakşibendiye kiliddir, Nakşibendiyye kulıdır? sözleri ezberi bozan bir yaklaşım olarak göze çarpmaktadır.Medhiyelerle örülü bu divan,klasik divan dizilişinden farklılık göstermektedir.Yazarın bu yapıtına ?divan? demesine rağmen ?tezkiretü?l evliya,tezkiretü?l meşayıh? tarzındaki medhiyelerle sınırlı kalması tez çalışmamızın çerçevesini oluşturdu.Sonuç itibariyle; Molla Murad , ilminin derinliği , tasavvuf büyüklerine yazdığı medhiyelerdeki titizliği yanında,divanındaki kişileri değişik kaynaklardan araştırarak ele alması yönüyle o güne kadar denenmemiş ? Tezkiret?ül Evliyâ , Tezkiret?ül Meşâyih? diyebileceğimiz bir divanı Türk edebiyatına takdim ettiği için bu yapıt incelenmeye değer görülmüştür.