Kuyud-ı Kadime Arşivi 10 numaralı Mufassal Şahinciyan defteri örneğinde Osmanlı Devleti'nde taşra avcı kuşu yetiştiriciliği

Abstract

Erdem, Fatma, "Kuyud-ı Kadime Arşivi 10 Numaralı Mufassal Şahinciyan Defteri Örneğinde Osmanlı Devleti'nde Taşra Avcı Kuşu Yetiştiriciliği" Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2019. İnsanoğlunun beslenme ve korunma içgüdüleriyle ortaya çıkmış olan avcılık zamanla bir eğlence ve spor faaliyetine dönüşmüştür. Tarih boyunca kurulan tüm Türk devletlerinin de kültürel hayatlarında nüvelerine rastladığımız avcılığın kurumsallaşmış bir yapı olarak devlet teşkilatında yerini alması çok eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Selçuklu devlet yapılanmasında ilk örneklerine rastladığımız avcılık müessesesi Osmanlı devlet teşkilatında oldukça kapsamlı ve geniş bir yer bulmuştur. Osmanlı padişahları avcılığı sadece eğlence olarak değil bir nevi savaş talimi ve halkla irtibat vesilesi olarak görüp büyük av seferleri düzenlemişlerdir. Arşiv belgelerinden, avcı kuşlarla ve talimli köpeklerle yapılan bu seferlerin, savaş seferlerinin bir prototipi olarak görüldüğü ve sefer öncesinde taşra ve merkez teşkilatınca büyük hazırlıkların yapıldığı anlaşılmaktadır. Avcılık müessesesi Osmanlı idari yapılanmasında saray ve taşra teşkilatı olarak iki bölüme ayrılmaktadır. Saray teşkilatı enderun ve birun kuşçularından müteşekkil olup, taşradan gönderilen kuşlara bakmak ve av zamanında ava katılmakla görevlilerdir. Taşra teşkilatı ise özellikle avcılık yapmaya elverişli veya av hayvanı yetiştirmeye uygun bölgelerde varlıklarına rastladığımız ve Şahinciyan, Atmaciyan, Çakırcıyan taifelerinden müteşekkil olup kuş yavrularını yuvalarından alıp terbiye ettikten sonra saraya götürmekle görevlilerdir. Avcılık müessesesine verilen önem, padişahların ava olan ilgisine göre dönem dönem artıp azalsa da, teşkilat 19. yüzyıla kadar ismen de olsa varlığını korumuştur. Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla birlikte ise tamamen ortadan kalkmıştır.

Erdem, Fatma, "Birds of Prey Breeding in Ottoman Empire in The Example of Detailed Sahinciyan Tax Book Number 10 " Master's Thesis, Kırıkkale,2019 Hunting which arises with nutrition and protection instinct of humankind has transformed into an entertainment and sport activity.That hunting,whose essence is also seen in cultural life of each Turkish states, takes place in state organization as an institutionalized form dates back to the ancient times. Institution of hunting,whose its very first examples is seen in the state settlement of Seljuk,finds quitely comprehensive and extensive place for itself in the state organization of Ottoman Empire. By regarding hunting as not only entertainment but also a kind of war drill and occasion of communication with public, Ottoman sultans organized great hunting expeditions.From the archive documents,It ıs understood that these expeditions with trained dogs and birds of prey were seen as a prototype of war expeditions, and there were great preparations made by provincial and central organization before the expedition. In the state settlement of Ottoman Empire, institution of hunting is divided into two section as court organization and provincial organization.Court organization is composed of birdmans of Enderun and Birun.Birdmans are responsible for making care of birds sent from provinces ,and taking part in hunting.On the other hand,Provincial organization,which is composed of teams of Sahinciyan,Atmacaciyan and Cakirciyan, exists especially in the areas which is favorable for hunting or raising animals to hunt ,and they are liable at taking birds away to palace after picking the baby birds from their nests and training them. From time to time ,the importance that is given to institution of hunting has fluctuated in accordance with the Sultans' interest in hunting.The organization has continued to exist until the 19th century when The Guild of Janissaries is removed.