Taşrada bir değişim örneği:Cumhuriyetin ilk yıllarında Çankırı (1923 - 1939)

Abstract

Bu çalõşma, Orta Anadolu?nun kuzeyinde, ağõrlõklõ geçim kaynağõ ziraat olan vekendi imkânlarõ ile ayakta kalmaya çalõşan Cumhuriyet öncesi adõ ile Kangõrõ,Cumhuriyet sonrasõ değişen adõ ile de Çankõrõ?nõn, 1923?1939 yõllarõ arasõndaki tarihîsürecini sosyal, ekonomik, idarî ve demografik açõlardan incelemeyi amaçlamõştõr.Çalõşmada ekonomik, sosyal, idarî ve demografik açõlardan şehrin elde etmişolduğu genel kazanõmlar ve Cumhuriyet?le birlikte gösterdiği gelişme seyri, MustafaKemal Atatürk?ün inkõlâplarõnõn bölgedeki yansõmalarõ ile birlikte ele alõnmõştõr.Osmanlõ döneminde unutulmuş bir yerleşim yeri iken Milli Mücadele ile birlikteÇankõrõ?nõn kaderi de değişmeye başlamõştõr. Samsun liman şehrinin İç Anadolu ile karayolu bağlantõsõnõ oluşturmasõ, önemini daha da artõrmõştõr. Çankõrõ ayrõca, MilliMücadele yõllarõnda, İstanbul?u Ankara?ya bağlayan, İnebolu ? Kastamonu güzergâhõüzerinde güvenli bir konaklama yeri idi.Cumhuriyet?le birlikte öncelikle Kangõrõ şeklinde kullanõlan adõ, Çankõrõ olarak, odönemin Çankõrõ milletvekillerinin teklifi ile değiştirilecektir. Akabinde bir tarõm şehriolan Çankõrõ?nõn, ekonomik açõdan refaha ulaşmasõ için bilinçli ziraat teşvik edilecek;Çoğunluğu ziraatla uğraşan Çankõrõ halkõnõn ürettiği mahsul, ancak kendisineyetmektedir. Kõsõtlõ olan yeraltõ zenginlikleri, önemli bir rezerve sahip değildir.Cumhuriyet?in ilk yõllarõnda nüfus yoğunluğu bakõmõndan Türkiye ortalamasõnõn altõndaolmasõna rağmen, eğitim alanõnda önemli gelişme göstermiştir. Bunda Ankara?ya yakõnolmanõn sağladõğõ kolaylõklar önemli rol oynamõştõr.Çankõrõ ulaşõm alanõnda, Cumhuriyet?in ilk yõllarõnda, Karadeniz ile İçAnadolu?yu birbirine bağlayan yol güzergâhõnda olmanõn avantajlarõnõ kullanmayaçalõşmõştõr. 1931?de Ankara-Çankõrõ demiryolunun faaliyete geçmesi, şehre ve bölgeyebüyük canlõlõk getirmiştir. Ayrõca Mustafa Kemal Paşa?nõn İnebolu - Kastamonuseyahatleri sõrasõnda Çankõrõ?yõ ziyareti, şehir açõsõndan önem taşõmaktadõr. Çankõrõlarbu ziyareti şehirleri açõsõndan onur verici bir davranõş olarak algõlamõşlardõr.Sonuç olarak bu çalõşmada, Çankõrõ?nõn Cumhuriyet döneminin ilk yõllarõnda,bilhassa Atatürk dönemi Türkiyesi?ndeki konumu, dönemin olaylarõ ve şartlarõçerçevesinde ele alõnmõş ve incelenmiştir. Cumhuriyet?le birlikte kõsmi bir gelişmegösteren şehir, daha sonra gerek Ankara gerekse İstanbul?a verdiği göçlerle gerilemedevresine girmiş; iktisadî gelişimini sağlayamamõştõr.

This work aims to analyse that social, economical, administrative anddemographic, historical process between 1923_1939 of Çankõrõ which is MiddleAnatolia?s self_sufficient city was called also Kangõrõ before the proclamation of therepublic. Analysing this historical process,this work is prepeared with city?s two localjournals;Çankõrõ and Çankõrõ da Duygu which attested to this period,documents aboutÇankõrõ in public records,encyclopedic informations and related books.City?s economic,social,administrative and demographic progress is analizedaccording to Mustafa Kemal?s reforms; consequently we are confronted with thispicture:During the national struggle,it built up connection between the west front andAnkara which is the central of struggle, at the same time,after the occupation ofİstanbul,Çankõrõ was the stopover place for members of parliment who wanted toarrive to Anatolia in a safe way ;so Çankõrõ?s faithful women became legandary bycarring necessary metarial to the front.After the proclamation of republic Çankõrõ started to improve according toAtatürk?s reforms;firstly, Kangõrõ?s members of parliment,Ahmet Talat,MehmetRauf ,Yusuf Ziya, submited a motion for changing Kangõrõ?s name as Çankõrõ in1925.Then ,they abated to tithe.Çankõrõ?s people?s growths are hardly enough for them.Their mines have notenough reserve also .While Çankõrõ suffers from internal migration, it improvesabout education.People in Çankõrõ Live in difficulty but they always studyprofitably in the republic?s schools.In the first years of republic the number of teacher was 96 but now it is 138Opening of the public hospital is the important event for Çankõrõ.People fightback malaria and some deserve from time to time.Railroad is turning point for Çankõrõ. This event is followed by local pressfrom day to day.The railroad built up connection between Çankõrõ and Ankara.During travelling İnebolu,Mustafa Kemal came to Çankõrõ upon invitation ofrepublic of Çankõrõ, and he proclaimed the hat reform in Çankõrõ fort he firsttime.This event makes Çankõrõ public feel proud..