438 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) I-II'ye göre Ankara, Çankırı ve Sultanönü sancaklarında yer adları

Abstract

ÖZET Başka milletler gibi Türkler de yerleşim yerlerine kendilerince bir ad verme usûlü geliştirmişlerdir. Bu usûlü, uzun yüzyıllar yaşadıkları Asya topraklarında edinmiş olmalıdırlar. Türkler, Anadolu ve çevresini bir yurt haline getirirken, adlarını da buralara vermişlerdir. Bu çalışmada elde edilen bilgilere göre, XVI. yüzyılın ilk yarısında Ankara, Çankırı ve Eskişehir yer adlarının büyük çoğunluğunu, Türklerin verdikleri adlar teşkil etmektedir. Türkler bir yere ad vermede en çok dağ, taş, su, dere, ağaç vs. gibi çevrenin tabii unsurlarından yararlanmışlardır. Ankara Sancağı'ndaki yerleşimlerin % 26.2'si bu unsurlara dayanırken, Çankırı Sancağı'nda bu oran % 31.5'e, SultanÖnü Sancağı'nda ise % 32.2'ye çıkmaktadır. İkinci sırada bağlı bulundukları topluluğun adını verme gelmektedir. Ankara Sancağı'ndaki yerleşmelerin % 27'si, Çankırı Sancağı'ndaki yerleşmelerin % 18.5 'i, Sultanönü Sancağı'ndaki yerleşmelerin ise; % 20.2'si Oğuz boyları ile konar-göçer cemâat adlarını taşımaktadır. Bu yerleşmeler Türklerin sonradan kurdukları yerleşmelerdir. Kilise, manastır, viran, öyük gibi eski yerleşmelerin izlerini veren adlar ise; Ankara'da % 12 Çankırı'da % 13 ve Sultanönü'nde % 15'tir. IV

ABSTRACT Turks also developed a name system their settlement places as other nations. They learned this method at along centuries. While they construct as a settlement places Anatolia and its surroundings, they gave them to names. As to the knowledge that we have studied, at first half of the 1 6th century belong to Ankara, Çankırı and Eskişehir, the names of settlement places are given from Turks at a large amount. They used more mountain, stone, water, stream and tree words to give as the names of settlement places that they are natural elements, proportions are given natural elements: At Ankara province % 26.2, at Çankırı province % 31.5 and at Sultanönü Province % 32.2. Names of settlement places that bear community (semi nomadic/nomadic: konar-göçer/göçer) names come secondly; they are given: Ankara % 27, Çankırı % 18.5, Sultanönü % 20.2. These settlements are Turk's established them later. The names of old settlement places and the names of its remainder like curch, monastery is given as proportions: Ankara % 12, Çankırı % 13 and Sultanönü % 15. V