Orhan Gencebay eserlerinin müziksel ve edebi analizi (Batsın Bu Dünya albümü örneği)

Abstract

Arslan, Emrah "Orhan Gencebay Eserlerinin Müziksel ve Edebi Analizi (Batsın Bu Dünya) Albümü Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2019. Bu çalışmanın amacı; Orhan Gencebay eserlerinin müziksel ve edebi açıdan analizini ortaya koymaktır. Araştırmanın ilk aşamasında kitap, makale, tez, albümdeki eserlerin kayıtları ve notalardan oluşan kaynaklar taranmıştır. Orhan Gencebay ile görüşme gerçekleştirilip 1975 yılında yayımladığı "Batsın Bu Dünya" albümündeki on eserin müziksel ve edebi açıdan içerikleri hakkında bilgi alınmıştır. Eserler dijital ortamda dinlenerek notaya alınmış olup müziksel analiz adı altında makamları, usulleri incelenmiş, edebi açıdan yorum ve tahlilleri aktarılmıştır. Küçük yaşlarda Batı Müziği, Türk Halk Müziği ve Türk Sanat Müziği eğitimi alan Orhan Gencebay'ın bu müzik tarzlarını kendi bestelerinde harmanladığı görülmektedir. Bestecilik yönü ve özellikle bağlamanın üç telini aktif olarak çeşitli pozisyonlarda kullanması, bunun yanı sıra eserlerinde halkın duygularına tercüman olması 60'lı yıllar itibari ile sanatçının popüler olmasında etkili olmuştur. "Batsın Bu Dünya" albümündeki on eserin makamları ve usulleri tespit edilmiştir. Bestelerin şiirsel tahlilleri yapılmış, kullanılan sanatsal ifadeler belirtilmiş ve lirik tarz ile ilişkilendirilmiştir. "Batsın Bu Dünya" albümünde yer alan on eser üzerinde yapılan müziksel ve edebi analizler sonucunda; eserlerinde makamsal olarak nihavent, muhayyer, muhayyer kürdi, rast, buselik, kürdi, uşşak makamlarının, usul yapısı olarak ise düyek, nim softan, sofyan, usullerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Güftelerinde tecahül-i Arif, nidâ, tekrir, tezat, istifham, teşbih, teşhis, telmih, istiare sanatlarının kullanıldığı, şiirlerinin dörtlük birim ve bent şeklinde yazıldığı, Güftelerinde kafiye olarak; tam kafiye, zengin kafiye, uyak olarak; tam uyak, zengin uyak, rediflerin ek halinde ve kelime halinde kullanıldığı ve deyimlere yer verildiği tespit edilmiştir. Orhan Gencebay halka hitabın söz konusu olduğunu bildiğinden hislerini içinden geldiği gibi aktarma eyleminde bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Orhan Gencebay, Batsın Bu Dünya, Müzik, Edebî, Analiz

The Musical and Literary Analysis of Orhan Gencebay's Musical Works (Batsın Bu Dünya) ABSTRACT The aim of this study is to explore the musical and literary analsis of Orhan Gencebay's Musical Works. In the first step of the study, all the literature in the field including articles, books, theses, the recordings of the works in his album and their notes was searched. An interview was carried out with Orhan Gencebay on his album titled as 'Batsın Bu Dünya', which was released in 1975. Throughout the interview, information about the musical and literary content in 10 works of his album was gathered. The works were listened from the internet one by one. These works were notated, and then through a musical analysis, their tonalities (maqams) and rhythms (usuls) were determined, and their literary features were explored. It can be understood that Orhan Gencebay, taking education on Western Music, Turkish Folk Music and Turkish Art (Classical) Music during his childhood, has blended these genres in his works. Being a composer, especially his talent in using three strings of Bağlama (Turkish folk guitar) in a variety of positions; moreover, articulating society's feelings in his works, made the artist popular during 1960s. The tonalities (maqams) and rhythms (usuls) in 10 musical works of the album were determined and they were analysed in a poetic aspect. The artistic expressions used were stated and they were linked to the lyric manner. Analysing the 10 works, it was seen that nihavent, muhayyer, muhayyer kürdi, rast, buselik, kürdi, uşşak tonalities (maqams) had been used in those works. Düyek, Nim Sofyan, Sofyan rhythms (usuls) were detected. It was found that he had used tecahül-i Arif, nidâ, tekrir, tezat, istifham, teşbih, teşhis, telmih, istiare arts in his lyrics and had used stanzas and verses in his lyrics. In his lyrics, he used perfect rhymes, assonants, full rhymes and rich rhymes, more over repeated voice/word after the rhymes in suffixes or full forms of words or even idioms, as well Therefore, since he is sure that his appeals are subject to the public, he conveyed his feelings freely. Key Words: Orhan Gencebay, Batsın Bu Dünya, Music, Literary, Analysis