Kamu görevlilerinin yargılanmasında izin sistemi

Abstract

Kamu görevlilerinin işlediği iddia edilen görev suçları ile ilgili Osmanlı İmparatorluğu'ndan itibaren özel düzenlemeler yapılmıştır. İlk defa bu düzenlemeler 1871 yılında Memurin Muhakematı Nizamnamesi ile yapılmıştır. Bu düzenleme ile ön soruşturma yapma yetkisi idareye bırakılmıştır. Daha sonra 1913 yılında uygulanmaya başlayan Memurin Muhakematı Hakkında Kanun-u Mavakkat geçici kanun ( kanun-u muvakkat) olmasına rağmen Ülkemizde uzun yıllar (1913-1999) uygulanmıştır. Bu Kanunun en önemli özelliği memur yargılamasının, önceleri salt idari olan prosedürünün yeni sistemde, idari ve adli aşamalara ayrılmasıdır. Bu Kanun ile son soruşturma safhası yargıya bırakılmıştır. Anılan Kanunu yürürlükten kaldıran ve halen Ülkemizde uygulanan 4483 sayılı Kanun ile ceza kovuşturması açılmadan önce idare tarafından yapılacak ön incelemeye göre karar verilmesi esası getirilmiş, böylece soruşturmanın kurullar elinde sürüncemede kalması önlenmiştir. Kanun kapsamındaki memurlar ve diğer kamu görevlileri kavramına açıklık getirilmesi suretiyle ve işlenen suçların da görev sebebiyle işlenmesi koşulu aranarak sistemin uygulama alanı daraltılmıştır. Memurların yargılanmasına ilişkin 3 sistem bulunmaktadır. Bunlar izin sistemi, soruşturma sistemi ve yargılama sistemi olmak üzere üç tanedir. Bu üç sistemin her biri zaman içerisinde, ülkemizde uygulanmıştır. 1871 tarihli nizanname ile yargılama sistemi diğer adı ile muhakeme sistemi, 1913 tarihinde uygulanmaya başlayan Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat ile soruşturma diğer adı ile tahkik sistemi, halen yürürlükte olan 4483 sayılı Kanun ile ise izin sistemi benimsemiştir. Anayasamızın kamu hizmeti görevlilerinin görev ve sorumluluklarını düzenleyen 129. maddesinin son fıkrası kamu görevlilerini kapsayan özel soruşturma ve izin sisteminin anayasal dayanağını oluşturmaktadır. Ülkemizde halen uygulanmakta olan kamu görevlileri ve memurların yargılanmasına ilişkin düzenlemelerde genel olarak izin sistemi benimsenmiştir. Ancak 2547 sayılı Kanun ile tahkik sistemi korunmaya devam edilmiştir.Son olarak; 353 ve 2937 sayılı Kanunlarda yapılan düzenlemeler ile de bazı kamu görevlilerinin (Milli İstihbarat Teşkilatı, Kuvvet Komutanları) görevlerinden dolayı yargılanabilmesi için izin alma şartı getirilmiştir.

Particular regulations have been done about the alleged duty crimes committed by public officials since the Ottoman Empire era. These regulations have first been realized by the discernment bylaw made for civil servants in 1871. By this regulation, preliminary inquiry and the authority of the preliminary inquiry were left to administration. Thereafter, the Temporary Law about the discernment of civil servants which had been applied starting from 1913 was carried out many years (1913-1999) in our country although it was a temporary law. The most important characteristic of this law is the separation of the judgment procedure of officers to administrative and judiciary stages in the new system different than the solely administrative procedure applied in the beginning. By this law, final inquiry phase was left to jurisdiction. By the currently enforced law no. 4483 which repealed concerning law in our country, making a decision was approved according to the preliminary examination that will be conducted by the administration before the criminal investigation was initiated, by this way; the lengthening out of the enquiry by the councils was prevented. The application area of the system was constricted by clarifying the concept of officers and other public officials in the content of the law and requiring the condition of commitment of the crimes due to the duty. There exist three systems for the judgment of the officers. These are classified as permission system, inquiry system and judgment system. Each of these three systems was enforced in our country in time. The judgment system, namely the discernment system was regulated with the bylaw dated 1871 where the enquiry system, in other words; the investigation system, was enforced as the temporary law about the discernment of the civil servants starting from 1913. Meanwhile, the permission system was regulated by the currently enforced law no. 4483. The final clause of item no. 129 of our constitution regulating the duty and responsibilities of the public service officials builds up the constitutional base of the peculiar inquiry and permission system including public officials. Generally, the permission system which is currently enforced in our country has been adopted for the regulations concerning the judgment of public officials and officers. However, the investigation system is still kept preserved by the law no. 2547. Finally, the condition of permission was introduced by the regulations performed in law no. 353 and 2937 in order to judge certain public officials (National Agency of Intelligence, Force Commander) due to their duties.