Askerî personel ile ilgili işlemlerde yargısal denetim

Abstract

1 Anayasasına 1971 değişikliği ile eklenen Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ile idarî yargı sistemimizde ayrı bir yüksek mahkeme kurulmuştur. Çalışmamızın temel amacı, tek dereceli olan bu mahkemenin görev alanına giren işlem türlerini belirlemek ve ilgili yargı kararlarını incelemektir. Kurulduğu günden itibaren eleştiri konusu olmuş tek dereceli bu mahkemenin görev alanının belirlenmesine ilişkin çeşitli mevzuat değişiklikleri olmuş; en kapsamlı değişiklik 1602 sayılı Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Kanununda, 26/12/1981 tarihli ve 2568 sayılı Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu İle Askerî Hâkimler Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile gerçekleşmiş; 1982 Anayasasında Askerî Yüksek İdare Mahkemesi bu değişiklikler temelinde düzenlenmiştir. Tez, iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin kurulmasında tarihsel süreç ve bu süreçte rol oynayan askerî nitelikli davalar ele alınmıştır. İkinci bölümde Yüksek Mahkemenin görev alanına giren askerî nitelikli işlem türleri incelenmiş, özellikle 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununun getirdiği yeniliklere değinilmiştir. Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin görev alanına giren tam yargı davalarına konu olan askerî idarî eylemlere zaman zaman değinilmiş olsa da, çalışmamızın odağında askerî idarî işlemler yer almaktadır. Askerî idarî işlemler olarak nitelediğimiz işlem türleri; 1982 Anayasasının 157. maddesinde ve 1602 sayılı Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 20. maddesinde, Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin görev alanı belirlenirken, asker kişileri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin olarak nitelendirilmiş işlemlerdir. Bu bağlamda, öncelikle asker kişi tanımı askerî mevzuat bakımından saptanmış, ardından askerî hizmet kavramı ele alınmıştır. Askerî nitelikli işlem türleri olarak özlük işlemler, disiplin işlemleri ve Yüksek Askerî Şura kararları başlıklar halinde incelenmiştir.

A separate High Court has established in Turksih Administrative Judical System by High Military Administrative Court which is added to The Constitution of 1961 by constitutional changes in 1971. The main aim of our study was to determine the types of administrative decisions which are in this single-tire High Court's jurisdiction and to examine relevant judicial decisions. Several legislative changes were made to the determination of this court's jurisdiction which was criticised since its establishment: The most comprehensive changes in the Military High Administrative Court Law No. 1602 were made by the Amending the Law of the Military High Administrative Court and the Law of Military Judges Law No. 2568 dated 26/12/1981; the Military High Administrative Court was regulated in The Constitution of 1982 on the basis of these changes.The thesis consists of two main parts. In the first part, the historical process in the establishment of the Military High Administrative Court and paramilitary cases which are involved in this process are discussed. In the second part, the types of paramilitary procedures that fall within the remit of the High Court's jurisdiction are analyzed, particularly the innovation which was introduced by the Turkish Armed Forces Disiplinary Law No. 6413 is mentioned. The military administrative actions, which fall within the remit of the jurisdiction of the Supreme Military Administrative Court and are subject to full remedy actions are mentioned occasionally, though, our focus is located in the military administrative decisions. The types of administrative decisions that we qualify as military administrative decisions are the decisions that are described as interested the military staff and related to the military service in the article 157 of The Constitution of 1982 and the article 20 of The Military High Administrative Court Law No. 1602 when determining the jurisdiction of the Military High Administrative Court. In this v context, firstly the definition of the soldier was identified according to military regulations, then the concept of military service was discussed. Personnel matters, disciplinary actions and the decisions of the Supreme Military Council that were qualified as military administrative decisions types were examined under the titles.