BİST Kimya Petrol Plastik Endeksi'ndeki (XKMYA) işletmelerin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçümü

Abstract

Bir işletmenin finansal performansı, hem işletme hem de işletmenin paydaşları açısından, gelecekte verilecek kararları belirlemek adına önem taşımaktadır. Bu noktada finansal performansın doğru analiz edilmesi de alınacak kararları etkileyebilecek olması adına önemlidir. İşletmelerin finansal performansları analiz edilirken, çok sayıda faktör göz önüne alınmakta ve bu doğrultuda, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri finansal performans analizi için uygun birer araç olarak görülmektedir. Bu çalışmada, BİST Kimya, Petrol, Plastik Endeksi'nde (XKMYA) yer alan işletmelerin finansal performansları analiz edilmiş olup, endekste yer alan 24 işletme sıralanmıştır. Bunun için literatürde daha önceden yapılmış olan benzer çalışmaların ışığında, uzman görüşleriyle belirlenmiş olan 4 ana kriter ve 15 alt kriter, AHP yöntemi ile değerlendirilerek kriter ağırlıkları elde edilmiştir. Ardından, işletmelerin performansları, 2015 yılı bilançolarından elde edilen verilere göre, VIKOR, TOPSIS, GRA ve MOORA yöntemleri ile incelenmiş olup sıralanmıştır. Çalışmanın sonucunda, gerçekleştirilen örnek uygulama ile 4 farklı ÇKKV yöntemi karşılaştırılmış olup, bu yöntemlerin finansal performans analizi için kullanılabilirliği irdelenmiştir. Karşılaştırma sonucunda, kullanılan ÇKKV yöntemlerinin, birbirlerine yakın sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Yapılan uygulama sayesinde, BİST XKMYA Endeksi'nde yer alan işletmelerin finansal performanslarının karşılaştırılması imkânı doğmuştur.

Financial performance of a company has great importance for both the company and its stakeholders in the purpose of future decisions. Accuracy of financial analysis is important too because of affecting decision making. Multiple factors are taken into consideration while analysing financial performance of companies. For this reason, Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods are appropriate for financial performance analysis. In this study, performances of BIST chemical petroleum plastic index (XKMYA) which includes 24 companies were evaluated and put in order. 4 main criteria and 15 sub-criteria which were determined by experts' opinions and literature review, were evaluated by AHP method for obtaining criteria weights. After, performances of companies were evaluated by VIKOR, TOPSIS, GRA and MOORA methods by means of year 2015 annual financial statements. As a result of this study, 4 different MCDM methods were compared and their usability for financial performance analysis was demonstrated. According to this comparison, these MCDM methods have approximate results. Comparing performances of BIST chemical petroleum plastic index (XKMYA) companies was due to this application.