Kamu harcamaları içinde eğitim ve sağlık harcamalarının yeri, ekonomik etkileri ve Türkiye uygulaması

Abstract

Son yıllarda kamu harcamaları ülkeler açısından önemlilik arz eden bir konuhalini almaya baslamıstır. Bu durumun pek çok nedenleri vardır. Devlet örgütününgenislemesi, devletlerin daha çok görevleri üstlenmeye baslamaları, sanayilesme veteknolojik ilerlemeler, nüfus artısı ve olası bir savas tehlikesine karsı savunmayayapılan harcamaları örnek gösterebiliriz. Bu tez çalısmasında kamu harcamalarınınülkeler açısından önemliliğine, harcamalar içinde önemli paylara sahip olan ikiönemli sektör eğitim ve sağlık sektörlerinde yapılan harcamalar incelenerek ülkemizekonomisine ne denli etkide bulunduğuna dikkat çekilmistir.Kamu harcamaları içinde eğitim ve sağlık harcamaları incelenirken, buharcamaların ülkemiz ekonomisine etkileri arastırılmaya çalısılmıstır. Bu amaçla ilkbölümde kamu harcamaları kavramı değerlendirilmistir. ?kinci bölümde sağlıkharcamaları genis olarak incelenmis, harcamaları yapan kurulusların yıllar bazındayapmıs oldukları harcamalar gösterilmistir. Üçüncü bölümde eğitim harcamalarınınyapılmasının zaruri hallerine, harcamaların yapılma nedenlerine, eğitimde maliyetkavramlarına değinilmis ve ülkemizde konsolide bütçe içerisindeki eğitimharcamaları gösterilmeye çalısılmıstır. Son bölümde ise kamu harcamasıkalemlerinin bazıları ele alınmıs ve GSMH'ya oranlanarak analizler yapılmıstır.Yapılan çalısma sonunda, sağlık harcamalarının son yıllarda azalan birsekilde artıs gösterdiği ve bunun nedeninin kamu sağlık harcamalarının giderek genelbütçe dısı kaynaklara daha fazla bağımlı hale gelmesinden kaynaklandığıgörülmüstür. Eğitim harcamaları da son yıllarda sağlık harcamaları gibi azalan birsekilde artıs göstermistir. En önemli faktör olarak ülkemizdeki borç faiziödemelerindeki artıslardan kaynaklanmaktadır. Nedeni ise bu çalısmanın sıkekonomik krizlerin yasandığı yıllarda irdelenmis olmasıdır. Dolayısıyla konsolidebütçe ve GSMH içindeki eğitim harcamalarının payı azalma göstermistir. YapılanVAR analizinde en iyi açıklanan modelin yatırımların bağımlı değisken olduğumodel olduğu görülmüstür. Bunun nedeni ise yatırımların büyük bir kısmının eğitim,sağlık ve savunma harcamaları tarafından açıklanmasından dolayıdır.

In last years Public Expenditure earned more importance for all countries.This situation has many reasons. As some examples we can say that , expansion ofgovernment organisation, the beginning of more active roles of governments in manyparts of life, industrialisation and advances in technology, growth of population andexpenditure for defence against a possible war possibility. In this study the aim is toshow the importance of public expenditure for countries, and effects of twoimportant sectors, education and health expenditures upon the countries economy.During the review of health and education expenditure in public expendituresthe effect of these expenditures upon our economy is shown. According to this aim inthe first part the concept of Public Expenditures is told. In the second part healthexpenditures widely reviewed and the organisations who make these expendituresare shown according to years. In the third part the essential side of theeducational expenditures, the reasons of these expenditures, the cost concept ineducation and educational expenditures in consolidated budget are told. And in thelast part of the study some of the public expenditure components are told accordingto their percentage to the gross national product.As a result of the study, the the decreasing increase of the health expendituresis shown and it's seen that connection of the government health expenditures becomegradually more dependant to facts outside the government budget as a reason. Alsoeducational expenditures increase decreasingly in the last years too. The mostimportant factor of this decrease is the growth of debit interest in our country. Andall the values of this decrease are from the years of the country in crisis of economy.According to all these the percentage of the educational expenditure in gross nationalproduct and consolidated budget is decreased. It's seen that the best model in value atrisk (VAR) analysis is the one which the investments are dependant variable. Thereason of this best analysis model can be explained by the big part of the investmentsconsist of education, health and defence expenditures.