Hâcibî ve Şerh-i Luccetu'l-Esrâr (metin-inceleme)

Abstract

Bu çalışmada XV. yüzyıl şairi Câmî'nin Luccetu'l-Esrâr isimli kasidesinin Hâcibî tarafından yapılan şerhinin iki nüsha üzerinden metni hazırlanmış, bununla birlikte aynı kaside üzerine yazılmış diğer şerhler ve şârihleri ile bugüne kadar yapılmış sekiz şerh ve bir manzum tercümesi tanıtılmıştır. Bu şârihlerden biri de Hâcibî'dir. XIX. yüzyılda yaşayan ve nisbesinden Karslı olduğu anlaşılan Hâcibî, bibliyografik kaynaklarda fazla anılmaz. Eserleri hakkında verilen bilgiler de tashihe muhtaçtır. Ancak Hâcibî'nin Kars, Erzurum gibi şehirlerin edebî meclislerinin önemli bir şahsiyeti olduğu âşikârdır. Hâcibî, bu kasideyi şerhetmekle Câmî'nin yalnızca aynı zamanda Osmanlı kültürünün de başkenti olan İstanbul'da takip edilmediğini, Osmanlı topraklarının en ücra köşelerinde aynı saygınlığa sahip olduğunu göstermiştir. Yazılan şerhler ve tercümeler büyük bir külliyat oluşturmaktadır. Özellikle çalışmaya konu olan kasidesinin, şârihlerini, mensup olduğu şehirleri dikkate alarak Anadolu'nun batısından doğusuna, edebî meclislerde okunan metinlerden olduğu ifade edilmelidir. Bu şerhlerin ve tercümelerin çeşitliliği, Osmanlı kültürünün Câmî'nin dinî, ahlâkî, tasavvufî, edebî ve ilmî bütün eserlerinden beslendiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Câmî, Luccetu'l-Esrâr, Hâcibî, Sâbit Mehmed Paşa, Kars

In this study, the text about the commentary of Hajibi's Lujjat al-Asrar", the qasida which was written by Jami, a poet of 15th century has been prepared over two copies and besides other commentaries of the same qasida and their commentators, eight commentaries which have been written until today and a poetic translation have been introduced. One of these commentators is Hajibi. Hajibi who lived in the 19th century and was from Kars as it is understood from his affiliation is not referred much in bibliographic sources. The information given about his works also requires correction. However it is clear that Hajibi is an important figure of literal communities of the cities such as Kars, Erzurum. Hajibi has showed by paraphrasing this qasida that not only Jami has been followed in Istanbul which was the capital of Ottoman territory. These commentaries and translations constitute a great collection of works. It must be stated that this qasida which is the subject of this study is one of the texts read in the literal communities from west to east of Anatolia when the home towns of the commentators are taken into consideration. The diversity of these commentaries and translations shows that the Ottoman culture has been fed from all religious, moral, sufistic, literary and scientific works of Jami. Keywords: Jami, Lujjat al-Asrar, Hajibi, Sabit Mehmed Pasha, Kars.