Yatırım kararlarının davranışsal finans açısından incelenmesi: Bilgi teknolojileri ve iletişim sektörü çalışanları üzerine bir inceleme

Abstract

Davranışsal finans kavramı, son yıllarda gündeme gelmeye başlamış ve finans dünyasında oldukça dikkat çekici hale gelmiştir. Finans dünyasında, beklenen ve tahmin edilebilen etkilerden daha çok davranışsal faktörlerin etkili olduğunun görülmesi; davranışsal faktörlerin tespitini, işleyiş mekanizmasını ve faktörlere ait sonuçların değerlendirilmesini bir anlamda zorunlu kılmıştır. Tez çalışmasında, yatırım kararlarının davranışsal finans boyutunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bahse konu araştırma için bilgi teknolojileri ve iletişim sektörü seçilmiştir. Araştırmanın evreni olarak bilgi ve iletişim sektörünün seçilmesinin nedeni, sektöre ait bir takım özelliklerin zaman içerisinde tüm toplumsal yapıda görülmesinin beklenmesidir. Gelecekteki toplumların ve davranışsal eğilimlerinin biliniyor olması, bu eğilimlerin finansal etkilerini öngörebilmek açısından oldukça önemlidir. Yatırım kararlarındaki davranışsal finans boyutunun ortaya çıkarılması amacıyla yapılan bu çalışmada, "tarama modeli" kullanılmıştır. Bu araştırmada ayrıca araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama araçları kullanılmış ve araştırma problemi çevresinde literatürde yapılmış çalışmalar taranmıştır. Yatırımcıların sosyodemografik özellikleri cinsiyet, yaş, eğitim durumu, aylık ortalama net gelir, medeni durum, bakmakla yükümlü olunan kişi sayısı ve çalışılan sektör özellikleri yönünden incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, yatırım tercihleri, yatırım yapma süresi, yatırım yaparken yararlanılan bilgi kaynakları, yatırımları gözden geçirme sıklığı ve yatırım yaparken esas alınan faktörler açısından incelenen yatırımcılara ait elde edilen bulgular analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bir diğer önemli özelliği de, katılımcıların kişilik özelliklerinin Cloninger'in kişilik kuramında açıklamaya çalıştığı mizaç ve karakter özellikleri yönüyle incelenmeye çalışılmasıdır. Cloninger'in kişilik özelliklerinin hem sosyodemografik verilerle hem de davranışsal finans eğilimleri ile ilişkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada yatırımcıların sosyodemografik, mizaç ve karakter özellikleri, yatırım bilgileri ve davranışsal eğilimleri ile bu değişkenlerin birbirleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen veriler ışığında, davranışsal finans faktörlerinin yatırım kararlarındaki etkilerinin toplamı değerlendirildiğinde, davranışsal finans eğilimlerinin yatırım kararlarında orta ve üzerindeki seviyelerde etkili olduğu yönünde genel bir sonuca ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular açısından bakıldığında yapılan bu çalışmanın, literatüre ve bundan sonra yapılacak çalışmalara katkıda bulunması beklenmektedir. Anahtar Sözcükler 1. Davranışsal Finans 2. Yatırımcı Psikolojisi 3. Yatırım 4. Karar Verme 5. Mizaç-Karakter Özellikleri

The concept of behavioral finance has started coming to agenda in recent years and has become quite remarkable in the world of finance. In the world of finance, because of the occurrence of behavioral factors is far more than the expected and foreseeable impacts; the determination and understanding the operation mechanism and the results of those factors of behavioral finance are becoming mandatory. In this thesis work, it is intended to reveal the size of behavioral finance on investment decisions. Information technology and communication sector has been selected for this study. The reason of why the information technology and communication sector has been selected is our expectation about the sector. It is estimated that some characteristics of this sector are becoming widely seen over the time for the entire social structure. Predicting the financial impacts of these trends is becoming extremely important in the future if we know the characteristics of future societies and their behavioral trends. This research is organized in the form of "scan model" in order to reveal the size of behavioral finance effects in investment decisions. In this research study, data collection tools developed by researcher are used and studies in the scope of literature are investigated. Sociodemographic characteristics of investors in terms of gender, age, education level, monthly average net income, marital status, number of dependents and sector are studied. In addition to above stated studies, investment preferences, the time to invest, utilized resources while investing, investment reviewing frequency and the factors taken into account when making investment are analyzed. The other significant feature of this study is that, participant personalities are surveyed in the scope of Cloninger`s temperament and character model. The relationship between Cloninger`s personality types and behavioral finance biases and sociodemographic data. Relationships between the investors sociodemographic characteristics, temperament and character traits, investment informations and behavioral trends have been explored in this study. In the light of the data obtained in this study; when the total sum of the behavioral finance effects in the investment decisions is evaluated, it is concluded that behavioral finance trends affect investment decisions in medium and high levels. This study in the view of the results obtained is expected to contribute significant values in the terms of literature and studies performed in the future. Key Words 1. Behavioral Finance 2. Investor Psychology 3. Investment 4. Decision Making 5. Temperament-Character Properties