Kırıkkale ve Ankara yöresi Kızılırmak Nehri'nde simulium türlerinin yayılışı

Abstract

Simulium' lar hayvanlar aleminde, Arthropoda kökünde, Insecta sınıfında, Diptera takımında, Nematocera alt takımında ve Simuliidae ailesinde bulunan sineklerdir. Büyüklükleri 2-6 mm arasında değişir. Vücutları kısa ve tıknaz olup tümsek bir sırt yapısına sahiptir. Kısa bacakları ve geniş kanatları ile sağlam yapılı siyah sineklerdir. Bu ailedeki sineklerin üreme yeri olarak sığ dağ dereleri gibi akan sular kabul edilir, ancak yol kenarlarındaki hendeklerde, yavaş akan sularda da sayılamayacak kadar fazla çoğalırlar.Antartika kıtası, bazı çöller ve akarsu kaynaklarının bulunmadığı adalar hariç tüm dünyada yaygın, şu an bilinen 2101 adet yaşayan, 12 adet ortadan kalkmış türü tespit edilmiştir.Simuliidae ailesindeki dişi sineklerin yumurtlama döngülerini tamamlamaları için insan ve sıcakkanlı hayvanlardan kan emmeleri gerekir. Bu biyolojik özelliğinden dolayı insan ve hayvanlar üzerinde sömürücü, toksik, travmatik, irkiltici etkilerinin yanısıra viral, bakteriyel ve paraziter bazı hastalıklara vektörlük etmeleri gibi patolojik etkileri vardır. Kan emmeleri nedeniyle hayvanlarda anemiye yol açarlar. Bu nedenle zaman zaman ölümler görülür. Onchocerca spp., Mansonella ozzardi, Splendidofilaria falliensis'in, kanatlılarda Leucocytozoon ve bazı Trypasoma türlerinin vektörlüğünü yaparlar. Dönem dönem ortaya çıkan salgınlar insan ve hayvan sağlığını tehdit etmekte, psikolojilerini bozmakta, tarım başta olmak üzere turizmi de engelleyerek ciddi ekonomik kayıplara da neden olmaktadır. Bu kadar olumsuz etkisine rağmen, ülkemizde Simuliidae'lerin faunası ile ilgili sınırlı sayıda çalışma vardır. Bu tezde Kızılırmak Havzası'nda yer alan Kırıkkale ve Ankara il sınırları ile sınırlanan bölgelerden geçen akarsuyun belirlenen yerlerinden Simulium türlerinin değişik dönemlerindeki larva ve pupaları toplanarak tür teşhisinin yapılması ve bu türlerin yaygınlığının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmanın materyalini Mart 2009-Ekim 2010 tarihleri arasında Kızılırmak Havzası'nda yer alan Kırıkkale ve Ankara illeri ile sınırlanan bölgelerden geçen Kızılırmak Nehri ve kollarında belirlenen 9 ayrı istasyondan (Kalecik, Bala, Yahşihan, Merkez (Kırıkkale), Bahşılı, Keskin, Karakeçili, Çelebi, Sulakyurt) toplanan 7509 larva, 372 son dönem larva ve 996 pupa olmak üzere toplam 8877 adet örnek oluşturdu. İstasyonlardan toplanan örnekler % 80 lik alkol içerisinde saklanarak laboratuarda stereomikroskopta incelendi ve teşhis anahtarlarına göre tür teşhisleri yapıldı. Tespit edilen türlerin fotoğrafları çekildi. Ayrıca su ısısı, çevre ısısı, suyun sertliği ve pH'sı ölçülerek değerlendirildi.Yapılan araştırmaların sonunda S. petricolum, S. equinum, S. pseudequinum, S. lineatum, S. balcanicum, S. erythrocephalum ve S. alajense tür düzeyinde (7 tür), S.angustipes ve S. ornatum ise grup düzeyinde (2 grup) teşhis edildi. Bu çalışmada toplanan larva ve pupa örnekleri değerlendirildiğinde çalışma bölgesinde en yaygın tür S. petricolum (% 25.73) en az görülen tür ise S. alajense (% 0.02) olarak tespit edilmiştir.Sonuç olarak çalışmada teşhis edilen Simulium lineatum, S. pseudequinum, S. balcanicum, S. alajense Kızılırmak Nehri havzasında daha önce tespit edilmiş türlerken, S. petricolum, S. equinum, S. erythrocephalum türleri çalışma yapılan bölge için ilk kayıt olarak tespit edilmiştir.Anahtar Sözcükler:Ankara, identifikasyon, Kırıkkale, Kızılırmak Nehri Havzası, Simulium spp., yaygınlık.

Simulium is a fly in Animalia kingdom, Arthropoda phylum, Insecta class, Diptera order, Nematocera sub-order and Simuliidae family. Sizes range from 2-6 mm. Their bodies are short and chunky mound has a ridge structure. They are solidly built black flies which have short legs and with large wings. This flies of this family can use not only flowing waters such as shallow mountain streams as breeding-ground but also road side ditches and slow flowing waters and proliferate more than they can be counted.They are widespread all over the world except for Antarctic continent, deserts and some islands which have no river resources. 2101 pieces of now-known living species have been identified and 12 had been removed.Female flies of Simuliidae family must feed on the blood of humans and warm-blooded animals to complete their cycle of laying. They have pathological damage including toxic, traumatic, disturbing effects, and can a vector as well as viral, bacterial and parasitic diseases due to the nature of their own biological features. They can lead to anemia in animal due to feeding on blood. Therefore, deaths occur from time to time. They are vector for some Trypasoma spp, Leucocytozoon spp. in poultry, Onchocerca spp., Mansonella ozzardi and Splendidoflaria falliensis. Outbreaks occurring from time to time and threat human and animal health, impaired in psychology, preventing serious economic losses especially in agriculture and tourism. Despite the negative impact of this, a limited number of study on the fauna of Simuliidae in our country. In this thesis, we aimed to evaluate of prevalence of Simulium sp. and collect their larvas and pupas at different cycle and identificate of these species in Kızılırmak Basin bounded by the borders of Kırıkkale and Ankara province. The materials of the study were a total of 8877 samples including 7509 larva, 372 end-stage larva and 996 pupae from nine different station (Kalecik, Bala, Yahşihan, Merkez (Kirikkale), Bahşılı, Keskin, Karakeçili, Çelebi, Sulakyurt) of Kızılırmak river and branches of Kızılırmak Basin bounded by the borders of Kırıkkale and Ankara province between March 2009 and October 2010. Samples were collected in 80% alcohol from the stations and examined with stereomicroscopy and were identificated according to idetification keys. Digital photographies of identificated species were taken. In addition, water temperature, region temperature, water hardness and pH were measured. After the idenfications, S. petricolum, S. equinum, S. pseudequinum, S. lineatum, S. balcanicum, S. erythrocephalum and S. alajense were detected as species level (7 species), S.angustipes and S. ornatum were detected as group level (2 group). Among the identified larvae and pupae, S. petricolum (25.73 %) was the most prevalent specie while S. alajense (0.02 %) was the least.In conclusion, Simuliium lineatum, S. pseudequinum, S. balcanicum and S. alajense were detected in Kızılırmak basin previously but S. petricolum, S. equinum and S. erythrocephalum were recorded first time in this place.Keywords: Ankara, identification, Kirikkale, Kızılırmak River Basin, prevalence, Simulium spp.