Üçüncü parti lojistik hizmet sağlayıcı seçimi problemi için çok ölçütlü karar verme yaklaşımları destekli bir hedef programlama modeli
Abstract
Dış kaynak kullanımı bir işletmenin uzman olduğu alana odaklanmasını sağlayarak bu konu dışında kalan alanlarda uzmanlaşmış işletmelere başvurularak onlardan mal ve hizmet alımının yapılmasıdır. Dış kaynak kullanımı, işletmelerin kendi odaklandıkları faaliyetleri arasında yer alan işlere daha çok yoğunlaşmasını sağlayarak rekabet ortamında işletmeleri öne geçiren bir yaklaşımdır. Üçüncü parti lojistik (3PL) ise, bir firmada yürütülen lojistik faaliyetlerinin dış kaynaklar tarafından gerçekleştirilmesidir. 3PL, müşterilerin ihtiyaçlarını gidermek için ürün, hizmet ve bilgi akışının, en baştan başlayarak en sona kadar olan tedarik zinciri yönetimi içerisindeki bütün faaliyetlerinin etkili ve verimli olacak bir şekilde planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol edilmesi ile ilgili hizmetlerin tamamını kapsamaktadır ve dış kaynak kullanımında en çok kullanılan alanlardan birisidir. 3PL literatürde çok sık çalışılan bir konudur ve bu konunun avantajlarının etkin bir şekilde belirlenmesi ve dış kaynak kullanımında en uygun 3PL'nin seçilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda bu çalışmada, müşterilerinden aldığı siparişlere göre dış kaynak kullanımı ile seçili üretim tesisinde ürettirdiği ürünleri ihraç eden bir dış ticaret firmasının gerçekleştirdiği satışlara istinaden, bu siparişleri hangi 3PL hizmet sağlayıcısı ile müşterilerine ulaştırması gerektiği belirlenmiştir. Bu doğrultuda, firmanın çalıştığı 5 adet hizmet sağlayıcısının performanslarının objektif ve efektif bir şekilde değerlendirilmesi ve siparişlerin niteliğine göre (miktar, taşıma şekli, ulaşım kanalı, vb.) en uygun dağıtım firmasının belirlenmesi için 7 adet kriter belirlenmiş, AHP-TOPSIS kombinasyonu ile hizmet sağlayıcıların öncelik değerleri hesaplanmıştır. Ardından hesaplanan bu öncelik değerleri ve firmanın gerçek hayatta karşılaştığı sistem kısıtları ile amaçları bir matematiksel modele yansıtılarak, literatürde ilk kez ulaştırma sektöründe çok modlu uluslararası taşımacılık konusunda uygulama sonuçlarını gösteren bir matematisel model önerilmiştir. Model, firmanın son 1 yıllık verileri kullanılarak IBM ILOG CPLEX optimizasyon yazılımının 12.6.2 versiyonunda, mevcut 10 siparişi için çözülerek sipariş bazında her bir taşıma şekli gerekliliği temel alınarak en uygun hizmet sağlayıcı kombinasyonu elde edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar 3 farklı senaryo sonucu ile karşılaştırılarak, modelin tutarlılığı ortaya koyulmuştur. Etkinlikleri literatürde ispatlanmış olan bu yöntemlerle problemin çözümü neticesinde, firmanın müşterilerine hatasız ve zamanında ürün teslimi ile ilgili verilen taahhütlerinin gerçekleşmesinden oluşan, zamanında teslimat oranında %7, teklif – fatura tutarlılık oranında %33, problem yaşanan teslimat oranında %29 iyileştirme sağlanmıştır. The outsourcing is to focus on the specialized field of an enterprise which applies to get service from other enterprises specialized in other fields. The outsourcing is an approach that helps the enterprises in a competitive environment by concentrating on the specialized fields. Third party logistics (3PL) is the outsourcing of logistics activities from a different company. 3PL is one of the most used areas in outsourcing and it covers all the services related to planning, implementing, transporting, storing and controlling all the activities in the supply chain management of the products, services and information flow starting from the beginning to the end to be effective and efficient and in order to meet the needs of customers. 3PL is a subject that is frequently studied in the literature and it is very important to determine the advantages of this issue and to select the most appropriate 3PL for outsourcing. In this context, in this study, according to the orders received from the customers, an outsourced foreign trade company which exports the products produced at the selected production facility, has determined which 3PL service provider should deliver these orders to their customers. Accordingly, 7 criteria have been determined for the selection of the most appropriate distribution company, to evaluate the performance of the 5 service providers, objectively and effectively, the quality of the orders (quantity, type of transportation, transportation channel, etc.) and to calculate the priority values of service providers by using the combination of AHP-TOPSIS. Afterwards, these calculated priority values, the system constraints and the goals of the company which are encountered in real life are reflected to a mathematical model which is presented at the first time in the literature showing the application results of multimodal international transportation in the transportation sector. The model is solved for 5 existent order in the 12.6.2 version of the IBM ILOG CPLEX optimization software using the last year data to obtain the optimal combination of the service providers based on the requirement of selecting each transportation type on an order. These results were compared with the results of 10 different scenarios and the consistency of the model was demonstrated. As a result of the solution of the problem with these methods that have been proven in the literature, there is occurred a 7% increase in the ratio of the delivery on time, a 33% increase in the consistency ratio between invoice and offer and a 29% improvement in the ratio of the problem actualized on the delivery due to the fulfilment of the commitments given to the customers concerning the delivery on time and without problem.