Hedef programlama ve kısıt programlama ile ameliyathane çizelgeleme problemlerinin çözülmesi

Abstract

Sağlık kuruluşlarının örgütsel amaçlarına ulaşmak için ürettikleri hizmette kaynakların, malzemelerin ve donanımların verimli şekilde kullanılmaları kritik bir önem arz etmektedir. Bir hastane organizasyonu doğası gereği hassas ve pahalı ekipmanlara sahiptir. Hastanelerde artan maliyetleri düşürme ve gelirlerinin arttırılması isteği ile hastane yöneticileri eldeki kaynakları verimli kullanmayı hedeflemektedir. Hastanelerin hem bütçesine büyük oranda katkı sağlayan hem de en çok maliyete sebep olan ameliyathanelerde ise bu ekipman ve teçhizatların dengeli kullanımı gerekmektedir. Bu tez çalışmasında ameliyathane çizelgeleme problemi ele alınmıştır. İki çalışma yürütülmüştür: İlk çalışmada ekipman ve kaynakların etkin kullanılması temel olarak amaçlanmaktadır. Aynı zamanda verilen sağlık hizmeti ile hem personelin hem de hastaların memnuniyetinin arttırılması istenmektedir. Çalışmada hedef programlama ve kısıt programlama yöntemleri kullanılmıştır. Bir devlet hastanesinden alınan veri setleri kullanılarak ameliyathanelerin az kullanımının önüne geçilmesi ve ayrıca fazla mesai yapılmaması hedeflenmiştir. 8 ameliyathane ve bekleme listesindeki 120 operasyon ile, bir haftalık çizelge olacak şekilde 3 senaryo oluşturulmuştur ve bu çizelgelerin etkinliği karşılaştırılmıştır. Her iki yöntemde bu senaryolar ayrı ayrı modellenmiş ve modellemeler sonucunda mevcut duruma göre analiz yapılmıştır. İkinci çalışmada ameliyathane çizelgelemede etkili olan kriterler belirlenerek analitik ağ süreci yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır. Cerrahlar, ameliyathane çizelgelerinin kendisi, ameliyathane kaynakları, ekipman ve sarf malzemeleri, ameliyathane personeli, hastalar ve politik kriterler ile ilgili olmak üzere 7 ana kriter altında 24 alt kriterin etkileşimlerine göre ağ yapısı oluşturulmuştur. Kriterlerin önem dereceleri belirlenerek çizelgeleme sürecinde nasıl etkili olduğu yorumlanmıştır.

The efficient use of resources, materials and equipment in the service whose they produce to achieve organizational goals of health institutions is of critical importance. Hospital managers are aiming to use the available resources efficiently by decreasing the increasing costs in hospitals and increasing their incomes. These types of equipment must be used equally in the operating rooms which contribute to both the budget of the hospitals and the most financial reasons. In this thesis study, the problem of operating room scheduling is discussed. Two studies have been conducted. Efficient use of equipment and resources is mainly aimed in the first study. At the same time, when it provides healthcare, it is desirable the satisfaction of both the staff and the patients. Goal programming and constraint programming methods are used in the study. By using data sets from a state hospital, it is aimed to prevent the use of the operating room less frequently and not to work overtime. With 120 operations on the waiting list and 8 operating rooms, 3 scenarios were created to be a weekly schedule and the effectiveness of these schedules is compared. In both methods, these scenarios were modeled separately and analyzed according to the current situation as a result of the models. In the second study, the criteria that are effective in the operating room scheduling were determined and weighted by the analytical network process method. It is formed a network structure based on interactions of 24 subcriteria under 7 main criteria related to surgeons, operating room charts themselves, operating room resources, equipment and consumables, operating room personnel, patients and other factors. The importance of the criteria has been determined and it has been interpreted how it is effective in the scheduling process.