İlkokul 3 ve 4. sınıf matematik ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi

Abstract

Bloom Taksonomisi işin daha en başında eğitim hedeflerini ve öğrenme çıktılarını tanımlamak için ortak bir dil olmak amacıyla oluşturulmuştur. Ancak değişen çağ bu taksonomi için de bir yenilenme ihtiyacı doğurmuştur. Bu araştırmada, matematik ders kitaplarında yer alan etkinlikler Yenilenmiş Bloom Taksonomisi aracılığıyla incelemek, sınıflamalar yapmak ve etkinlikleri bilgi ve bilişsel beceri boyutu açısından değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2005 yılında yenilenen ve yapılandırmacı yaklaşımı hayatımıza sokan matematik öğretim programıyla hemen hemen aynı öğretim programı ve etkinlikleri barındıran 2009 yılı matematik ders kitapları etkinlikleri ve 2018 yılı matematik öğretim programıyla hazırlanan matematik ders kitaplarındaki etkinlikler YBT ışığında sınıflandırılmıştır. Araştırmada örneklem seçimi için amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini oluşturan 2005-2018 yılları arasındaki tüm ders kitaplarından yapılandırmacı yaklaşımı en iyi haliyle sunabilmek için 2009 ve 2018 yıllarındaki ilkokul 3 ve 4. Sınıf matematik ders kitaplarındaki etkinlikler seçilmiştir. Böylece araştırmanın örneklemini, 2009 yılındaki 3. Sınıf matematik ders kitabında yer alan 42 etkinlik; 2009 yılındaki 4. Sınıf matematik ders kitabında yer alan 66 etkinlik ve 2018 yılındaki 3. Sınıf matematik ders kitabında yer alan 31 etkinlik; 2018 yılındaki 4. Sınıf matematik ders kitabında yer alan 20 etkinlik olmak üzere toplamda 159 etkinlik oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma modellerinden olan doküman incelemesi kullanılmıştır. Etkinlikler YBT bazında daha çok ne, nasıl ve niçin soruları çerçevesinde incelenmeye çalışıldığı için bir durum çalışması niteliğindedir. Verilerin analizinde betimsel analizden yararlanılmıştır. Araştırmada iç ve dış tutarlılığı sağlanması açısından, etkinlik sınıflandırmalarını araştırmacı ile birlikte tez danışmanı ve iki sınıf öğretmeni yapmıştır. Araştırmacı, uzmanlarla birlikte yapılan sınıflandırmalar sonucunda alınan ortak kararlardan elde ettiği tüm etkinlik analizlerini tek bir çatı altında toplamış ve değerlendirmiştir. Genel anlamda elde edilen bulgular etkinliklerin bilgi boyutunda işlemsel; bilişsel beceri boyutunda ise anlama ve uygulamada olduğu üzerindedir. Her ne kadar yapılandırmacı yaklaşım ile hazırlanmış olan 2009 yılı matematik öğretim programı YBT'nin değerlendirme ve yaratma basamağını içeren etkinlikler olması gerektiği üzerinde dursa da yapılan çalışmanın bulguları etkinliklerin yaklaşık %65'inin anlama boyutunda olduğunu göstermektedir. 2018 yılı matematik öğretim programı ise öğrencileri üstbilişsel bilgi ve yaratma kazanımları elde edilmek için hazırlansa da ders kitaplarındaki etkinliklerde öğrencilere bu fırsatların çok verilmediği gözlemlenmiştir. Ayrıca 2018 yılı 4. Sınıf matematik ders kitabında yer alan toplam etkinlik sayısı etkili öğretim yapmak ve öğrenilenlerin hayata geçirilmesi açısından yetersiz bulunmuştur. Bu çalışmada matematik ders kitabı hazırlama ve etkili etkinliklerin matematik başarısıyla olan ilişkisini belirlemede alana katkı sağlaması umut edilmiştir. Bu anlamda, ders kitabı hazırlayanlar için bir ders kitabında dersin öğretim programı ile uyumlu olan ve çocukların matematiğe olan ilgilerini artırmak ve matematiği sevdirmek adına daha çok üstbilişsel beceri basamaklarına yönelik etkinlikler olması gerektiği önerilmektedir.

Bloom Taxonomy was created at the very beginning of the job to be a common language to define educational goals and learning outcomes. However, the changing era created a need for renewal for this taxonomy as well. In this study, it is aimed to examine the activities in mathematics textbooks through the Revised Bloom Taxonomy, to make classifications and to evaluate the activities in terms of knowledge and cognitive skills. In line with this purpose, the activities of 2009 mathematics textbooks, which were renewed in 2005 and incorporating almost the same curriculum and activities, and the activities in mathematics textbooks prepared with the 2018 mathematics curriculum, were classified in the light of RBT. In the research, typical case sampling, which is one of the purposeful sampling methods, was used for sample selection. In order to present the constructivist approach in the best way, among all the textbooks between 2005 and 2018 that constitute the universe of the research, activities in elementary school 3 and 4 grade mathematics textbooks in 2009 and 2018 were selected. Thus, in the sample of the study, 42 activities in the third grade mathematics textbook in 2009; 66 activities in the 4th grade mathematics textbook in 2009 and 31 activities in the 3rd grade mathematics textbook in 2018; 20 of which are in the 4th grade mathematics textbook in 2018, there are a total of 159 activities. The document review, which is one of the qualitative research models, was used in the research. Activities are a case study as they are tried to be analyzed on the basis of what, how and why on an RBT basis. Descriptive analysis was used in the analysis of the data. In order to ensure internal and external consistency in the research, the activity classifications were made by the researcher together with the thesis advisor and two classroom teachers. The researcher has gathered and evaluated all the effectiveness analyzes obtained from the joint decisions made as a result of the classifications made with the experts under one roof. In general, the findings are operational in the information dimension of the activities; in cognitive skill dimension, it is on understanding and practice. Although the 2009 mathematics curriculum prepared with a constructivist approach emphasizes that there should be activities involving the evaluation and creation step of RBT, the findings of the study show that approximately 65% of the activities are in the dimension of understanding. Although the 2018 mathematics curriculum was prepared for students to obtain metacognitive knowledge and creation gains, it was observed that these opportunities were not given to students in activities in the textbooks. In addition, the total number of activities in the 4th grade mathematics textbook of 2018 was found insufficient in terms of effective teaching and the realization of what has been learned. In this study, it is hoped that it will contribute to the field in preparing mathematics textbooks and determining the relationship between effective activities and mathematics achievement. In this sense, it is suggested that for those who prepare textbooks, there should be activities in a textbook that are compatible with the curriculum of the course and that there should be more activities related to metacognitive skill steps in order to increase children's interest in mathematics and to appreciate mathematics.