Ailevi Akdeniz Ateşi tanısı ile izlenen hastalarda ilaca uyumu etkileyen faktörler ve hastalık ağırlığına etkisi

Abstract

Ailevi Akdeniz ateşi (AAA), ülkemizde sık görülen tekrarlayan ateş ve serözal inflamasyon atakları ile karakterize otozomal resesif geçişli otoinflamatuvar bir hastalıktır. Tedavide kullanılan temel ilaç kolşisindir. Hastaların yaklaşık %10-15'inin tedaviye dirençli olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Tedaviye dirençli olduğu düşünülen hastaların bir kısmının tedaviye uyum sorunundan dolayı yeterli kolşisin tedavisi almayan hastalar olduğu gösterilmiştir. Çalışmamızda kolşisin tedavisine uyumun değerlendirilmesi ve ilaç uyumunu etkileyen faktörlerin ortaya konulması amaçlandı. Çocuk Romatoloji Bölümü'ne başvuran, 0-18 yaş arasında olan, Yalçınkaya ve ark.'nın tanı kriterlerini karşılayan, en az 6 aydır kolşisin tedavisi alan 151 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların demografik verileri, atak özellikleri, klinik özellikleri , laboratuvar bulguları, genetik inceleme sonuçları, kolşisin dozu, eşlik eden diğer hastalıklar ve kullandığı ilaç bilgileri kaydedildi. Hastalara tedavi uyumunu göstermek için geliştirilmiş ve AAA hastalarında kullanılması uygun bulunmuş olan medication adherence scale for Mediterranean fever (MASIF) tedavi uyum ölçeği uygulandı. Hastaların %56.3'ü kızdı, tanı konulma yaşı ortancası 6 (1,5-17) idi. Hastalarda en sık görülen şikayetler karın ağrısı (%76,2), ateş (%64,2) ve artraljiydi (%35,8), en sık görülen mutasyon M694V homozigot (%33,1) mutasyonuydu, Hastaların % 21,1'inde eşlik eden hastalık, % 16,5'unda ek ilaç kullanımı mevcuttu. Pras ağırlık skoruna göre hastaların %20,5'i hafif , %64,2'si orta, %15,2'si ağır şiddette saptandı. M694V homozigot mutasyonu, artrit ve erizipel benzeri eritem olması ağır hastalık şiddeti ile ilişkili bulundu. On üç hastada (%8,6) kolşisin tedavisine direnç saptandı. İlaca uyum puanı ortanca değeri 44 bulundu (18-69). Çalışmaya dahil edilen 151 hastadan yalnızca 5'inde hedef puan 60'ın üzerinde olduğu görüldü. Hastalık şiddeti ağır olan hastaların ilaca uyum puanı anlamlı olarak düşük saptandı. İlaca uyum puanı ile atak sıklığı arasında negatif yönde korelasyon bulundu. Artrit şikayeti olan hastaların ilaca uyum puanı olmayanlara göre anlamlı olarak düşük bulundu. Çalışmamızın sonucunda, hastaların ilaç uyum puanlarının hedeflenenden düşük olduğu, artrit ve ELE'nin ağır hastalık şiddeti ile ilişkili olduğu, hastalık şiddeti ağır olanlarda subklinik inflamasyonun daha fazla olduğu gösterilmiştir. Ağır şiddette hastalığı olan grubun belirlenmesi için artrit ve ELE olan hastaların düzenli izlenmesinin ve bu hastalara ilaç uyum ölçeğinin uygulanmasının ve subklinik inflamasyonu olan hasta grubunun ilaca uyumunun vakit kaybetmeden değerlendirilip gerekirse alternatif tedavilerin başlanmasının önemli olduğunu düşünmekteyiz. Anahtar Kelimeler: Ailevi Akdeniz Ateşi, hastalık ağırlık şiddeti, ilaca uyum, kolşisin direnci, ölçek.

Familial Meditteranean fever (FMF) is common in our country, an autosomal recessive and autoinflammatory disease that characterised by recurrent fever and serousal inflammation attacks. The main drug that is used for treatment is colchicine. There are studies that shown the %10-15 of patients have resistance to treatment. It has been shown that some of the patients thought to have resistance to treatment do not receive adequate colchicine treatment because of the treatment compliance problem. A total of 151 patients whom were admitted to the Department of Pediatric Rheumatology, aged between 0-18 years, meets the diagnostic criteria of Yalçinkaya et al. and taking colchicine for at least 6 months were included to the study. Demographic data of the patients, exacerbation characteristics, clinical features, laboratory findings, genetic results, colchicine dose, concomitant diseases and drug information were recorded. The medication adherence scale, for Mediterranean fever (MASIF) which has been developed to show the compliance of treatment and found appropriate for FMF patients, used. % 56.3 of the patients were girls, the median age of diagnosis was 6 (1.5-17) years. The most common complaints were abdominal pain (76.2%), fever (64.2%) and arthralgia (35.8%). The most common mutation was M694V homozygous (33.1%) mutation. 21.1% of the patients had concomitant disease and 16.5% were using additional drug. According to the PRAS severity scoring system, 20.5% of patients were mild, 64.2% were moderate and 15.2% were severe. M694V homozygous mutation, arthritis and erysipelas like erythema were found associated with severe disease. Thirteen patients (8.6%) were resistant to colchicine treatment. Median medication adherence score was 44 (18-69) points. Only 5 of 151 patients were over 60 points, which is the target of medication adherence score. Patients with severe disease had significantly lower medication adherence scores. There was a negative correlation between medication adherence score and frequency of attacks. Patients whom has arthritis had significantly lower medication adherence scores than those without arthritis. As a result of our study, it was shown that medication adherence scores of the patients were lower than targeted score and arthritis and ELE were associated with severe disease. And also, patients with severe disease had more subclinical inflammation. It is considered that in order to determine the patients with severe disease, it is important to monitor the patients with arthritis and ELE and to apply the medication adherence scale to these patients. Besides, patients with subclinical inflammation should be evaluated about compliance of treatment and administer alternative treatment if it's necessary. Keywords: Familial Mediaterranean fever, resistance of colchicine, disease severity, compliance of drug, measurement.