1980 sonrası dönemde Türkiye'de dış borçların gelişimi

Abstract

ÖZET İç tasarrufların yetersizliği, ödemeler dengesi açıklan ve mevcut dış borçların ödenmesi zorunluluğu nedenleriyle kalkınma sürecinde finansman açığı veren Türkiye, kalkınma çabalarının devam ettirilebilmesi ve hedeflenen büyüme hızının yakalanabilmesi için dış finansmana başvurmak zorunda kalmaktadır. 1980'li yılların ortalarından itibaren hızla artan dış borçlar, gerek döviz rezervlerinin yeterli olması dolayısıyla ödenmelerinde güçlükle karşılaşılmaması, gerekse iç borç stokunun büyüklüğü karşısında onun gölgesinde kalması nedenleriyle son yıllarda gündem dışında kalmıştır. 1994 yılında gerileme gösteren dış borçlar izleyen yıllarda yeniden yükselmeye başlamıştır. 1998 yılındaki ekonomik durgunluk ve 1999 yılındaki negatif ekonomik büyümenin de etkisiyle son derece yüksek oranlara ulaşan dış borçluluk göstergeleri ülkemizin çok borçlu ülkeler sınıfında yer aldığına işaret etmektedir. Dış borç konusunda gelinen bugünkü nokta, geçmişte yaşanılmış olan acı borç deneyimlerinin yakın gelecekte de yaşanılabileceğinin göstergesi olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmada dış borçlarımızın ulaşmış olduğu boyutlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla dört bölüm olarak hazırlanan _ çalışmanın birinci bölümü devlet borçlan hakkında genel bilgiler içermektedir. Dış borçlanma hakkında detaylı bilgiler içeren ikinci bölümden sonra, Osmanlı'dan 1980 yılına kadar dış borçlarımızın gelişimi üçüncü bölümde yer almaktadır. Çalışma konumuzu oluşturan 1980 sonrası dönem dördüncü bölümde ele alınacaktır. Bu bölümde vade, alacaklılar ve borçlular açısından dış borçlarımızın gelişimi alt dönemler itibariyle ele alınmaktadır. Çeşitli makroekonomik büyüklüklerle dış borçlarımızın ilişkisinin de ele alındığı bu bölümden sonra çalışmamız tespit ve önerilerimizin yer aldığı sonuç, bölümü ile tamamlanacaktır.

ABSTRACT As she suffers from financial shortages along her long path on the course of development due to the inadequacy of her domestic savings, balance of payments deficits, and duty of repayment of her foreign debts, Turkey has been compelled to resort to international financial aid to pursue her development strategy and to realise her economic growth targets. Turkey's foreign debts, which showed a dramatic increase as of the middle of the 1 980s, have remained out of focus in recent years as Turkey no longer experiences any difficulties in the repayment of her debts on account of the extent of her foreign currency reserves and the fact that her foreign debts have been overshadowed by the enormity of her domestic debt stocks. Following a short-lived decline in 1994, Turkey's foreign debts have again risen in recent years. The foreign debts indicators, which, under also of the influence of the economic recession in 1998 and of the negative economic growth in 1999, have reached to extremely high levels, point to the fact that Turkey belongs to the class of "highest debtor countries". This may be considered as an indication that Turkey is likely to experience similar debt crisis in the near future. This study endeavours to bring forth the extent of Turkey's foreign debts problems. This study, consisting of four chapters, starts with a general description of the debts owed by states. The Second Chapter contains a detailed account of foreign borrowing in general, while the Third Chapter examines a history of Turkey's foreign borrowing from the Ottomans up to 1980. The post-1980s which constitute the nucleus of this study is the subject of Chapter Four. The trends in foreign debts borrowed by Turkey are sub-grouped and thus examined from the perspective of "the terms of repayment", "creditors" and "debtors". After this chapter which seeks to discover the relationship between different macroeconomic indicators and Turkey's foreign debts," the study at hand ends with a Conclusion that includes some findings and suggestions over the issues considered previously.