Ceza muhakemesi hukukunda beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması

Abstract

Günümüzde bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeler ceza muhakemesi hukukunu da etkilemektedir. Beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması tedbiri de teknolojinin gelişmesiyle suç ve suçlularla mücadelede daha etkin uygulanan tedbirler arasındadır. Kişilik haklarına doğrudan müdahale niteliğinde olması, tedbiri daha da önemli hale getirmektedir. Her ne kadar eksiklikler bulunsa da; 5271 sayılı CMK'da konumuz olan tedbir 1412 CMUK dönemine göre daha kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışmamızın ilk bölümünde; öncelikli olarak muayene ve örnek alma kavramlarının mevzuatımızdaki ve doktrindeki karşılıkları hakkında bilgilere yer verilmiştir. Devamında bilirkişi incelemesi, keşif ve koruma tedbirlerinin özellikleri belirtilerek beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması işleminin hukuki niteliği tartışılmış ve tedbir nemo tenetur ilkesi kapsamında incelenmiştir. Tedbirin delil elde etmek amacıyla uygulandığı açıklanmış ve akabinde mevzuatımızda yer alan ayrım ışığında; iç beden muayenesi, dış beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması işlemlerinin farkları ortaya konmuştur. Birinci bölümün son kısmında ise tedbire hâkim olan ceza muhakemesi ilkeleri belirtilmiştir. İkinci bölümde; konumuz olan tedbirin uygulanma koşulları şüpheli ve sanık ile diğer kişiler açısından ayrı başlıklar altında ele alınmıştır. Toplumsal ve hukuki açıdan ayrıca önem arz eden; kadının muayenesi, cinsel organlar ve anüste yapılacak muayene, soy bağı tespit edilecek çocuk, tanıklıktan çekinme ve özel kanunlardaki alkol muayenesine ve kan örneği alınmasına ilişkin hükümler ayrıca incelenmiştir. İkinci bölümün son kısmında ise konunun daha iyi anlaşılması amacıyla benzer nitelikli koruma tedbirleri ile muayene ve örnek alma işlemleri mukayese edilmiştir. Son bölümde de; kanun yolları, elde edilen verilerin akıbeti, zararın tazmini sorunu ve cezai hükümler ele alınarak çalışma nihayete erdirilmiştir.

In the modern day, the developments in science and technology effects our law on criminal procedure among other things. Physical examination and taking samples from the body processes are also among the injunctions that take place in our legislation and contribute to reveal tangible reality in the light of these developments. These procedures present an exclusive importance in regard of intervening directly the individual rights and freedoms. Despite the fact that there are plenty of omissions; our caution topic in 5271 numbered Law on Criminal Procedure has been discussed in more detail comparing to Former Law Period. In the first chapter of our study, the corresponding meanings of examination and sample taking concepts in our legislation and doctrine have been mentioned. Later on, stating the specifications of expert examination, viewing and protection injunctions, the legal eligibility of body examination and taking body sample processes have been discussed and applying of injunction has been discussed under the light of "nemo tenetur" principle. The reason applying the injunction is to obtain evidence has been explained and afterwards under the light of discrimination of our legislation; the differences between inner body examination, outer body examination and taking body samples have been exhibited. At the ending part of the first chapter, elements of law on criminal procedure which have a command of injunction have been stated. In the second chapter; the application terms of our topic injunction has been discussed under separate titles in terms of suspect and defendant and other parties. Having importance in terms of social and legal matters; provisions regarding on female examination, examinations to be performed on genitals and anus, paternity determination test for the kid and exemption from testifying and breath test and taking blood sample. At the end part of the second chapter, similar natured protection injunctions and examination and taking sample processes have been compered in order to make a better understanding of the topic. In the last chapter; the study has been brought to an end by discussing the legal ways, consequence of obtained data, the problem of compensation for damage and criminal judgements