Sürûrî'nin Mesnevî şerhi (I. cilt) (Tenkitli metin-dizin)

Abstract

Mevlânâ Celâleddîn Muhammed'in Mesnevî'si tasavvufî ve edebî açıdan çok önemli bir eserdir. Eser, yazıldığı günden bu yana büyük bir ilgi ile okunmuş ve birçok dilde şerhi yapılmıştır. Bu şerhlerden biri de Sürûrî'nin (1491-1562) Şerh-i Mesnevî adlı eseridir. Bu eser, mevcut bilgilere göre Anadolu'da kaleme alınmış ilk tam Farsça şerh olması ve kendinden sonra gelen şerhlere kaynaklık etmesi bakımından çok önemlidir. Söz konusu eser, müellifin en hacimli eseri olup yirmi yılı bulan bir süreçte tamamlanmıştır. Eser o kadar beğenilmiştir ki müellifine "Şârih-i Mesnevî" unvanını kazandırmıştır. Aynı zamanda Osmanlı'daki ilk belagat kitabı sayılan ve bu alanda önemli bir kitap olan Bahrü'l-Ma'ârif adlı bir eser de kaleme alan Sürûrî, bu alandaki hâkimiyet ve birikimini Mesnevî şerhine de yansıtmıştır. Bu itibarla Sürûrî, Mesnevî beyitlerinde bulunan teşbih, istiare, kinaye ve mecâz gibi söz sanatlarını âyetler, hadîsler, hikâyeler ve şiirler ile herkesin anlayabileceği sade ve yalın bir şekilde izah etmiştir. Sürûrî'nin Mesnevî şerhinin birinci defterine ait 32 nüsha, altı defterine ait toplam 102 nüsha tespit edilmiştir. Birinci defterden 30 nüsha, altı defterden 86 nüsha tedarik edilip incelenmiştir. Ayrıca tedarik edilen bu nüshalar arasında altıncı defter hariç her bir deftere ait bir adet müellif nüshası mevcuttur. Müellifin farklı alanlarda otuzdan fazla eseri mevcuttur. Bu eserlerinin bir kısmı günümüze ulaşamadığı gibi eserlerinin büyük çoğunluğu da yazma halinde olması sebebiyle söz konusu eserlerden rahatlıkla istifade edilememektedir.

The Masnavi of Mawlana Celaleddin Muhammed is a very important work in terms of mystical and literature. The work has been read with great interest since the day it was written and the work has been commented on in many languages. One of these commentaries is Sururi's Masnavi Commentary (1491-1562). This work is very important in that it is the first full Persian commentary written in Anatolia according to the available information and that it is a source for the commentaries that came after it. The work in question is the author's most voluminous work and was completed in a period of twenty years. The work was admired so much that it earned its author the title of Sharih-i Masnavi. At the same time, Sururi, who wrote a work called Bahr al Maarif, which is considered the first rhetoric book in the Ottoman Empire and an important book in this field, reflected his dominance and experience in this field in his Masnavi commentary. In this respect, Sururi explained the rhetorical arts such as simile, metaphor, trope and metaphor found in Masnavi couplets in a simple and plain way that everyone can understand with verses, hadiths, stories and poems. 32 copies of the first book of Sururi's Masnavi commentary and a total of 102 copies of six books were identified. 30 copies of the first book and 86 copies of the six books were obtained and examined. In addition, among these copies, there is one author's copy of each book, except for the sixth book. The author has more than thirty works in different fields. Some of these works have not survived to the present day, and the majority of their works cannot be used easily due to the fact that they are in writing.