12-18 yaş aile eğitimi programının annelerin aile işlevlerine etkisi

Abstract

Bu çalışmada Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) 12-18 Yaş Aile Eğitimi Programı'nın (AEP) annelerin aile işlevleri üzerindeki etkisi yarı deneysel bir çalışma ile incelenmiştir. Araştırma kapsamında deney ve kontrol gruplarında yer alan aileler amaçlı örnekleme yöntemiyle Kırıkkale il merkezinde bulunan bir ortaokulun ailelerinden seçilmiştir. Çalışmaya çocukları 12-18 yaş aralığında yer alan toplam 36 anne katılmıştır. Katılımcılardan 18 anne deney grubunu oluştururken, yine 18 anne kontrol grubunu oluşturmuştur. Araştırma kapsamında Kişisel Değerlendirme Ölçeği, Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) ve Ebeveyn Olarak Ben Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan aile işlevselliği Aile Değerlendirme Ölçeği ile değerlendirilirken, çalışmanın bulgularının desteklenip desteklenmediğini görmek üzere ayrıca kullanılan Ebeveyn Olarak Ben Ölçeği (EOB)de; annelerin kendilerini düzenleme becerilerini ölçmek amacıyla kullanılmıştır. Uygulama öncesinde deney ve kontrol gruplarına Kişisel Değerlendirme Ölçeği, ADÖ ve EOB uygulanmıştır. Ön-test ölçümlerinin ardından deney grubunda yer alan annelerle 14 oturumdan oluşan 12-18 Yaş Aile Eğitim Programı gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 22 programı kullanılarak ilişkisiz t-testi ve wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılarak analiz edilmiştir. Deney grubu katılımcıların ön test ve son test puanları arasında aile işlevselliği açısından problem çözme (z=-2.05, p<.05), ebeveynlik rolleri (z=-3.38, p<.05), duygusal tepki verebilme (z=-2.74, p<.05), gereken ilgiyi gösterebilme (z=-2.93, p<.05), davranışları kontrol etme (z=-2.04, p<.05), genel işlevler (z=-2.83, p<.01) alt ölçeklerinden aldıkları ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu bulunmuştur. Aile içi iletişim işlevi açısından ise ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür (z=-0.31, p>.05). Ayrıca deney grubu ebeveynlerin kendilerini düzenleme becerilerine ait ön-test ve son-test ortalamaları arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu bulunmuştur (z=-2.04, p<.05). Bu sonuca bağlı olarak aile eğitim programının ebeveynlerin kendilerini düzenleme becerileri üzerinde anlamlı etkisi olduğu saptanmıştır. Araştırmada yapılan analizler sonucunda aile eğitim programının anlamlı etkisi olduğu, deney grubundaki katılımcıların anlamlı düzeyde eğitim programından yararlandıkları görülmüştür. Kontrol grubu katılımcıların aile değerlendirme ölçeği problem çözme (z=-1.75, p>.05), iletişim (z=-.20, p>.05), duygusal tepki verebilme (z=-1.79, p>05), gereken ilgiyi gösterebilme (z=-2.93, p>.05), davranışları kontrol etme (z=-.08, p>.05) alt ölçeklerinden aldıkları ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Analiz sonuçlarında kontrol grubunun ebeveynlik rolleri alt ölçeği (z=-1.99, p<05) ve genel işlevler alt ölçeğinden (z=-2.27, p<.05) aldıkları ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu görülmektedir. Genel anlamda eğitimin uygulanmadığı kontrol grubunda, 7 alt ölçekten 5'inde herhangi bir değişiklik yaşanmamıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde kontrol grubu ebeveynlerin kendilerini düzenleme becerilerine ait ön-test ve son-test ortalamaları arasında da anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır (z=-,77 p>.05). Aile eğitim programı aracılığıyla, ilk olarak ebeveynlere uygun ebeveynlik becerileri kazandırılırken; ardından da çocuklara sağlıklı rol modellerle karşılaşmaları için olanak sağlanmıştır. Ayrıca, bu program sayesinde hangi yaşta olursa olsun ailenin çocuklarına olan ilgi ve desteğinin önemi vurgulanmıştır.

In this study, the effect of the Ministry of National Education (MEB) 12-18 Age Family Education Program (AEP) on family functions of the mothers were examined with the quasi-experimental study. Within the scope of the research, families to be included in the experimental and control groups were selected from the families of a secondary school in Kırıkkale city center by the purposeful sampling method. A total of 36 mothers whose children are between the ages of 12-18 participated in the study. While 18 of the participant mothers are included in the experimental group, the other 18 mothers are included in control group. In the study, the Self-Assessment Scale, the Family Assessment Device (FAD) and the Me as a Parent Scale were used. While family functionality which is the dependent variable of the study was evaluated with the Family Assessment Scale, the Me as a Parent Scale (MPS) which was also used to see whether the study findings were supported or not was used to measure mothers' self-regulation skills. Personal Assessment Scale, FAD and MPS were applied to the experimental and control groups before the applying. After the pre-test measurements, a Family Education Program for the ages of 12-18, consisting of 14 sessions, was conducted with the mothers in the experimental group. The data obtained were analyzed with SPSS 22 program using independent samples t-test and wilcoxon signed ranks test. In terms of family functionality of the participants in the experimental group, problem solving (z = -2.05, p <.05), parenting roles (z = -3.38, p <.05), emotional response (z = -2.74, p <.05), being able to show the required attention (z = -2.93, p <.05), controlling behaviors (z = -2.04, p <.05), general functions (z = -2.83, p <.01) was found that there is a significant difference between the pre-test and post-test scores they got from the subscales. In terms of family communication function, it was observed that there was no significant difference between pre-test and post-test scores (z = -0.31, p> .05). In addition, a significant difference was found between the pre-test and post-test averages of the experimental group parents' self-regulation skills (z = -2.04, p <.05). Based on this result, it was found that the family education program had a significant effect on the self-regulation skills of the parents. As a result of the analysis made in the study, it was seen that the family education program had a significant effect, and the participants in the experimental group benefited from the education program at a significant level. In the family assessment scale of the control group participants, problem solving (z = -1.75, p> .05), communication (z = -. 20, p> .05), emotional response (z = -1.79, p> 05), being able to show the required attention (z = -2.93, p> .05) and controlling behaviors (z = -. 08, p> .05) was found no significant difference between the pre-test and post-test scores they got from the subscales. Analysis results show that there is a significant difference between the pre-test and post-test scores of the control group from the parenting roles subscale (z = -1.99, p <05) and the general functions subscale (z = -2.27, p <.05). In the control group, which the education was not applied generally, there was no change in 5 out of 7 subscales. When the analysis results were examined, it was found that there was no significant difference between the pre-test and post-test averages of the control group parents' self-regulation skills (z = -, 77 p> .05). Through the family education program, firstly, parents are provided with appropriate parenting skills; afterwards, the children were provided with the opportunity to meet healthy role models. In addition, thanks to this program, the importance of the family's interest and support for their children, regardless of their age, was emphasized.