Sigara kullanımının apikal periodontitis ve sinüs membran kalınlığına etkisinin farklı görüntüleme teknikleriyle retrospektif olarak incelenmesi

Abstract

Periapikal lezyonlar; kök apeksi çevresinde yer alan enflamatuar bir süreci temsil eder, tanı ve tedavisinde dikkatli bir anamnez, klinik ve radyolojik muayene gerekmektedir. Günümüzde; periapikal lezyonların değerlendirilmesinde panoramik ve periapikal radyografilerin sıklıkla kullanılmasına rağmen, geleneksel radyografi tekniklerine göre daha yüksek oranda doğru tanı koymayı sağladığı bilinmekte olan Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi (KIBT) kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, panoramik radyografinin KIBT'e göre periapikal lezyonları saptamadaki duyarlılığı ve sigara kullanımı, periapikal lezyonlar ve sinüs membran kalınlığı ilişkisini değerlendirmektir. Bu çalışmada 2015-2020 yılları arasında Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi'ne başvuran 271 bireyden alınan KIBT ve dijital panoramik radyografi görüntülerinin oluşturduğu arşiv kullanılmıştır. Toplam 1732 maksiller premolar ve molar dişlerin periapikal lezyonları PAİ skorlaması yapılarak KIBT ve panoramik radyografi üzerinden değerlendirilmiştir. KIBT üzerinden periapikal lezyonların 3 düzlemde lezyonun en geniş olduğu alanda ölçümler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 271 bireye ait 542 maksiller sinüs membran kalınlıkları KIBT görüntülerinde sagital kesitte vertikal olarak ölçülmüştür. Kategorik grupların karşılaştırılmasında Mann Whitney U testi ve ki-kare testi kullanılmıştır. Normal dağılımdan gelmeyen değişkenler arasındaki ilişkiler değerlendirilirken Spearman's Korelasyon katsayısından yararlanılmıştır. 271 bireyin 184'ünde (%67,89) en az 1 dişinde periapikal lezyon saptanmıştır. İncelenen dişlerin 324'ünde (%18,7) periapikal lezyon tespit edilmiştir. Cinsiyet ve yaş ile periapikal lezyon arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmemiştir xii (p>0,05). 271 bireyin 207'sinde (%76,38) en az bir dişinde ve incelenen 1732 dişin 445'inde (%25,7) kök kanal tedavisi gözlenmiştir. 445 kök kanal tedavili dişin 109'unda (%24,5) periapikal lezyon saptanmıştır. Sigara kullanan bireylerde periapikal lezyon bulunma oranı sigara kullanmayanlara kıyasla yüksek bulunmuştur (p<0,05). Tüm düzlemlerde 324 dişin 192'sinde (%59,31) KIBT üzerinden lezyon tespit edildiği halde panoramik radyografide periapikal lezyon izlenmemiştir. Ayrıca periapikal lezyonlu dişlerde panoramik-PAİ değerleri ve tüm düzlemlerde KIBT-PAİ değerleri arasındaki ilişkinin orta ve güçlü düzeyli ve aynı yönlü olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Sinüs membran kalınlığının erkeklerde kadınlara kıyasla arttığı; 45-64 yaş grubunda diğer yaş gruplarına kıyasla ve sigara kullanan bireylerde kullanmayanlara kıyasla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Periapikal lezyon tespit edilen dişlere komşu sinüs membran kalınlığının periapikal lezyon bulunmayan dişlere komşu sinüse kıyasla daha fazla oranda arttığı gözlenmiştir (p<0,05). Periapikal lezyonlu dişlerde KIBT-PAİ skoru ile bu dişlere komşu sinüs membran kalınlığı arasındaki ilişkinin zayıf-orta düzeyli ve aynı yönlü olduğu görülmüştür (p<0,05). Tek taraflı periapikal lezyonu olan bireylerde periapikal lezyona komşu sinüs membranı kalınlığının, aynı bireylerde periapikal lezyon olmayan bölgedeki sinüs membran kalınlığına göre daha yüksek oranda arttığı tespit edilmiştir (p<0,05). Bu çalışmanın sonucunda, KIBT'nin panoramik radyografiye kıyasla periapikal lezyonları saptamada daha başarılı olduğu, sigara kullanan bireylerde kullanmayanlara kıyasla daha yüksek oranda periapikal lezyon izlendiği bulunmuştur. Sinüs membran kalınlığının yaş ile birlikte, erkek bireylerde kadın bireylere oranla ve sigara kullanan bireylerde sigara kullanmayan bireylere oranla arttığı ve periapikal lezyon ile sinüs membran kalınlığı arasında aynı yönlü ilişki olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Periapikal Lezyonlar, Panoramik Radyografi, KIBT, Sigara Kullanımı, Sinüs Membran Kalınlığı

Periapical lesions; It represents an inflammatory process around the root apex, and its diagnosis and treatment requires a careful anamnesis, clinical and radiological examination. Today; although panoramic and periapical radiographs are frequently used in the evaluation of periapical lesions, the use of Cone Beam Computed Tomography (CBCT), which is known to provide a higher rate of accurate diagnosis than traditional radiography techniques, has become widespread. The aim of this study was to evaluate the sensitivity of panoramic radiography in detecting periapical lesions compared to CBCT and the relationship between smoking, periapical lesions and sinus membrane thickness. In this study, the archive consisting of CBCT and digital panoramic radiography images taken from 271 individuals who applied to Kırıkkale University Faculty of Dentistry between 2015-2020 was used. Periapical lesions of a total of 1732 maxillary premolars and molars were evaluated using PAI scoring, on CBCT and panoramic radiography. The measurements were made in the area where the lesion was the widest in 3 planes of the periapical lesions on CBCT. In addition, 542 maxillary sinus membrane thicknesses of 271 individuals were measured vertically in sagittal section on CBCT images. Mann Whitney U test and chi-square test were used to compare categorical groups. Spearman's correlation coefficient was used when evaluating the relationships between variables that did not come from the normal distribution. Periapical lesion was detected in at least 1 tooth in 184 (67.89%) of 271 individuals. Periapical lesions were detected in 324 (18.7%) of the examined teeth. There was no statistically significant difference between gender and age and periapical xiv lesion (p>0.05). The root canal treatment was observed in at least one tooth in 207 (76.38%) of 271 individuals and 445 (25.7%) of the 1732 teeth examined, 445 (25.7%). Periapical lesions were detected in 109 (24.5%) of 445 root canal treated teeth. Periapical lesions were found to be higher in smokers compared to non-smokers (p<0.05). Although lesions were detected on CBCT in 192 (59.31%) of 324 teeth in all planes, no periapical lesion was observed on panoramic radiographs. In addition, it was determined that the correlation between panoramic-PAI values and CBCT-PAI values in all planes in teeth with periapical lesions was moderate and strong and the same direction (p<0.05). The sinus membrane thickness was increased in men compared to women; It was determined that it was higher in the 45-64 age group and smokers compared to other age groups and non-smokers (p<0.05). It was observed that the sinus membrane thickness adjacent to teeth with periapical lesions increased more than the sinus membrane thickness adjacent to teeth without periapical lesions (p<0.05). In teeth with periapical lesions, the relationship between the CBCT-PAI score and the sinus membrane thickness adjacent to these teeth was weak-moderate and the same direction (p<0.05). It was determined that the sinus membrane thickness adjacent to the periapical lesion in individuals with unilateral periapical lesion increased at a higher rate than the sinus membrane thickness in the same individuals without periapical lesion (p<0.05). As a result of this study, it was found that CBCT was more successful in detecting periapical lesions compared to panoramic radiography, and a higher rate of periapical lesions was observed in smokers compared to non-smokers. It has been determined that the sinus membrane thickness increases with age, in male individuals compared to female individuals, and in smokers compared to non-smokers, and there is a same-sided relationship between periapical lesion and sinus membrane thickness. Keywords: Periapical Lesions, Panoramic Radiography, CBCT, Smoking, Sinus Membrane Thickness