Bekar, BeytullahAydın, Meltem2025-01-212025-01-212022https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=5XiSE4yCP_gmnukpMEp65VPNxtprx8TkOUSiD3E8ZSVxa7IWA0NjeONbwrs0zma1https://hdl.handle.net/20.500.12587/21269Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim DalıDilbilimciler tarafından geçmişten günümüze kadar çeşitli dil incelemeleri yapılmış ve bu inceleme çalışmalarının önemli bir kısmını sözlükler oluşturmuştur. Sözlükler ise eskiden beri pek çok ihtiyacın ürünü olarak karşımıza çıkmıştır. Yeni bir dil öğrenme, dinî ya da ticari etkileşimler bu ihtiyaçların başında gelmiştir. Temelinde insanlar arasındaki anlaşmayı sağlama, bilgiye ve eğitime ulaşma amaçlarının bulunması sözlükçülük çalışmalarının kapsam ve içeriklerinin farklılaşarak yaygınlaşmasını sağlamıştır. Çalışmaya konu olan sözlüğümüz de 17. yüzyıldan itibaren yazılmış olan pek çok sözlük gibi çok dilli sözlük olarak hazırlanmıştır. Çalışmada, Alman Dilbilimci Johann Christian Clodius'un hazırlamış olduğu Compendiosum Lexicon Latino-Turcico-Germanicum adlı sözlüğün söz varlığı ele alınmıştır. Clodius, 18. yüzyılda yaşamış ve Almanya'da Türkçe dersler vermiş bir dilbilimcidir. Üzerinde çalıştığımız sözlük, Latince madde başlarına Türkçe ve Almanca karşılıklar vererek hazırlanmış ve 1882 sayfadan oluşmuş üç dilli bir sözlüktür. Çalışmada, sözlüğün H-M madde başları ele alınarak Latince-Türkçe karşılıkları incelenmiştir. Çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm "Dil ve İmla", ikinci bölüm "Latince Türkçe Sözlük", üçüncü bölüm ise "Türkçe Sözlük" bölümüdür. "Dil ve İmla" bölümünde, ses ve şekil özelikleri incelenmiştir. "Latince- Türkçe" sözlük bölümünde; Latince sözcüklerin Türkçe karşılıkları, Latin harfli yazılışları ve Arap harfli yazılışlarıyla beraber transkripsiyonlu bir şekilde verilip günümüz Türkçesine aktarımı yapılmıştır. "Türkçe Sözlük" bölümünde; Latin harfli madde başları kaldırılmış, kelimeler alfabetik olarak sıralanmış ve madde başlarının kökeni incelenmiştir. "Sonuç" kısmında ise çalışmayla ilgili tespitlerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Compendiosum Lexicon Latino-TurcicoGermanicum, söz varlığı, transkripsiyon metni, üç dilli sözlük.Various language studies have been conducted by linguists from past to present, and dictionaries have formed an important part of these studies. Dictionaries, on the other hand, have emerged as the product of many needs since ancient times. Learning a new language, religious or commercial interactions were at the top of these needs. The fact that it aims to reach agreement between people and to reach information and education on its basis has enabled the scope and content of lexicography studies to become more widespread. Our dictionary, which is the subject of the study, has been prepared as a multilingual dictionary like many dictionaries written since the 17th century. In the study, the vocabulary of the dictionary named Compendiosum Lexicon Latino-Turcico-Germanicum prepared by the German Linguist Johann Christian Clodius is discussed. Clodius is a linguist who lived in the 18th century and taught Turkish in Germany. The dictionary we are working on has been prepared as a trilingual dictionary, Latin-Turkish and German, and the dictionary consists of 1882 pages. In the study, the Latin-Turkish equivalents of the dictionary were examined by considering the H-M headings. The study consists of three parts. The first part is "Language and Spelling", the second part is "Latin-Turkish Dictionary", and the third part is "Turkish Dictionary". Spelling in the "Language and Spelling" section; were examined according to their phonetic, morphological and Old Anatolian Turkish features. In the "Latin-Turkish" dictionary section, the Turkish equivalents of the Latin words were given in transcription together with their Latin letters and Arabic letters and transferred to today's Turkish. In the "Turkish Dictionary" section, the headings in Latin letters were removed, the words were listed alphabetically and the origin of the headings was examined. In the "Conclusion" part, determinations related to the study were made. Keywords: Compendiosum Lexicon Latino-Turcico- Germanicum, vocabulary, transcription text, trilingual dictionary.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDilbilimLinguisticsMaster Thesis1299715277