Belen, Fatıma ZeynepAbanoz, Sema2025-01-212025-01-212024https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=weFMBHaUra8rsS5wi2bmHPE0ekPunKzg3erMNGlqvDc1TnIQrFJ9uoKMmA-JizERhttps://hdl.handle.net/20.500.12587/20962Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim DalıBu çalışmanın amaçlarından biri, yetişkinler için Türkiye'nin dinî kültürel yapısına uygun bir ibadet erteleme ölçeği geliştirmektir. İbadet erteleme, dinî tutum ve genel ertelemenin hem birbirleriyle hem de çeşitli demografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi de araştırmanın ikinci amacını oluşturmaktadır. İbadet erteleme davranışı konusunda geliştirilen ölçeğin, din psikolojisinin önemli konularından olan dinî davranışların incelenmesine önemli bir katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Ayrıca bu ölçek kullanılarak bireylerin ibadet ertelemeleri ile farklı birçok tutum ve davranışın incelenmesi de mümkün olacaktır. Çalışmada tarama modelleri arasında yer alan ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Ölçek geliştirme aşamasında öncelikle konuyla ilgili literatür taranmış ve 15 kişiyle derinlemesine mülakat yapılmıştır. Elde edilen bu verilerle bir kavram havuzu oluşturulmuş; kavram havuzundan yararlanılarak 49 maddelik taslak ölçek geliştirilmiştir. Taslak ölçeğin kapsam geçerliliğini; yazım ve ölçme açısından uygunluğunu değerlendirmeleri için çeşitli uzmanların görüşlerine başvurulmuştur. Uzman görüşleri çerçevesinde; 19 madde ölçekten çıkarılmış, 4 madde ölçeğe eklenmiş, ölçme değerlendirme, imla ve dilbilgisi açısından bazı maddeler revize edilmiştir. Bu işlemler sonucunda 34 maddeye düşen ölçek, evreni yansıtacak küçük bir örneklem grubuna anlaşılabilirlik ve doldurma süresinin tespiti amacıyla uygulanmıştır. Ölçeğin örneklem grubuna uygulanmasından önce Kırıkkale Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kuruluna başvurularak onay alınmıştır. İlk uygulama 24.04.2023 ile 11.05.2023 arasında gerçekleştirilmiş ve ölçeği farklı demografik özelliklere sahip 400 kişinin uygun şekilde doldurduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler üzerinde Jamovi programı ile analiz edilmiştir. Ayırt edicilik değeri 0,40 olarak belirlenmiştir. Analizler sonucunda istenen ayırt ediciliğe sahip olmayan, birden fazla faktöre yakın oranda yük veren veya bir faktörün altında tek kalan maddeler çıkarılmıştır. Böylece 2 faktörlü 14 maddeden oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Bu iki faktörün, toplam varyansın %52,6'sını açıkladığı ortaya çıkmıştır. Daha sonra ölçek; doğrulayıcı faktör analizi için aynı evrenden alınan farklı bir örnekleme tekrar uygulanmıştır. Bu uygulamada geçerli kabul edilen 399 ölçek üzerinden yapılan analizlerde verilerin doğrulayıcı faktör analizi için uygun olduğu görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen sonuçlar, açımlayıcı faktör analizinin bulgularını desteklemiştir. Doğrulayıcı faktör analizinden sonra gerçekleştirilen güvenirlik analizinde ölçeğin Cronbach's alfa değerinin 0,902 olduğu görülmüştür. Sonuç olarak mazeret bulma (8 madde) ve umursamama (6 madde) adı verilen iki boyuta sahip, geçerli, güvenilir ve kuramsal temeli güçlü bir ibadet erteleme ölçeği elde edilmiştir. Ölçek geliştirme tamamlandıktan sonra ibadet erteleme ile dinî tutum ve genel erteleme ilişkisine bakılmıştır. Bu amaçla, elde edilen veriler SPSS 23,0 paket programıyla incelenmiş ve araştırmacı tarafından yorumlanmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre ibadet erteleme ile genel erteleme arasında pozitif, dinî tutum arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Genel ertelemede bekârların evlilerden, 18-24 yaş arasındakilerin diğer yaş aralığındakilerden, kamu çalışanlarının öğrencilerden daha yüksek ortalamalara sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Alt boyutlar açısından; dinî tutumun biliş alt boyutunda kadınların erkeklerden, genel ertelemenin zamanı etkin kullanma alt boyutunda kadınların erkeklerden, ibadet ertelemenin umursamama alt boyutunda büyükşehirde yaşayanların ilçe ve köyde yaşayanlardan daha yüksek ortalamaya sahip olduğu tespit edilmiştir.One of the aims of this study is to develop a scale of procrastination in worship for adults that is suitable to Turkey's religious and cultural structure. The second aim of the research is to analyze the relationship between procrastination in worship, religious attitude and overall procrastination, both with various demographic variables and with each other. It is envisaged that the scale developed for procrastination in worship behaviour will make a significant contribution to the analysis of religious behaviour, which is one of the crucial subjects of the psychology of religion. In addition, it will be possible to analyse individuals' procrastination in worship and many different attitudes and behaviours by using this scale. The relational scanning method, a scanning model, was used in the study. At the scale development stage, firstly the literature review was made and an in-depth review was conducted with 15 persons. A pool of concepts was created with the data obtained, and a 49-item draft scale was developed using it. Different experts were consulted to ensure the draft scale's content validity and writing and measurement suitability. Expert opinions resulted in the exclusion of 19 items from the scale, the addition of four items to the scale, and the revision of some items for measurement and evaluation, punctuation, and grammar mistakes. The scale was narrowed down to 34 items after these steps and was conducted with a small sample group reflecting the research universe to test its understandability and identify completion time. Before applying the scale to the sample group, permission of the Kırıkkale University, Social Sciences and Humanities Research Ethics Committee was taken through application. The first practice was made between 24.04.2023 and 11.05.2023, and it was identified that 400 persons with different demographic characteristics properly filled out the scale. The findings were analysed with the Jamovi programme. The value of distinctiveness was identified at the 0.40 level. As a result of the analyses, items that did not show the desired level of distinctiveness, whose factor loading was close to more than one factor, or that were the only ones below a factor were removed. The result was a 14-item scale with two factors. It was revealed that these two factors explained 52.6% of the total variance. Then, the scale was re-conducted with a different sample group out of the same universe for confirmatory factor analysis. In the analyses made on 399 scales accepted as valid in this practice, it was seen that the data were suitable for confirmatory factor analysis. The results of the confirmatory factor analysis supported the findings of the exploratory factor analysis. In the reliability analysis performed after the confirmatory factor analysis, Cronbach's alpha value of the scale was found to be 0.902. The final scale of procrastination in worship with two dimensions, namely the making excuse (8 items) and the negligence (6 items), is valid and reliable and has a strong theoretical background. After the scale development was completed, the relationship between procrastination in worship, religious attitude, and overall procrastination was analysed. For this purpose, the data were analysed through the SPSS 23.0 package program and interpreted by the researcher. According to the results of the analysis, a positive relationship was found between procrastination in worship and overall procrastination and a negative relationship between procrastination in worship and religious attitudes. It has been revealed that single individuals have higher averages than married ones, 18 to 24-year-olds than other age groups, and civil servants than students in terms of overall procrastination. Considering sub-dimensions, it has been determined that women have higher averages than men in the cognition sub-dimension of religious attitude, women have higher averages than men in the effective use of time sub-dimension of overall procrastination, and those living in metropolises have higher averages than those living in districts and villages in the negligence sub-dimension of procrastination in worship.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDinReligionPsikolojiMaster Thesis188849917