Çanakkale Savaşlarının Uluslararası Ceza Hukuku Ve İnsan Hakları Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Abstract

1. Dünya Savaşı içerisinde önemli bir yere sahip olan Çanakkale Deniz ve Kara Savaşları, çok ciddi çarpışmaların yaşandığı ve hukuki açıdan çok boyutlu incelenmesi gereken savaşlardır. Dünya tarihinde yaşanan benzerleriyle karşılaştırıldığında bu savaşlarda çok daha fazla uluslararası hukuk ihlali gerçekleştirilmiştir. Nitekim, uluslararası ceza hukuku ve dolayısıyla uluslararası insancıl hukuk ve silahlı çatışmalar hukuku hükümlerini içeren birçok uluslararası sözleşmede yer alan hüküm bu çatışmalarda göz ardı edilmiştir. Bu çerçevede; sivil yerleşim birimlerine, kutsal mekanlara, hastane ve sargı merkezlerine yönelik gerçekleştirilen saldırılar, çatışmalarda kullanımı yasaklanmış silah ve mühimmat kullanılması, savaşın seyri esnasında ele geçirilen savaş esirlerine yapılan kötü muameleler savaş hukuku ve uluslararası ceza hukuku açısından irdelenmesi gereken başlıca sorunlardır. Uluslararası insancıl hukuk, silahlı çatışma esnasında kullanılacak çatışma yöntemlerini sınırlandırmak suretiyle çatışmanın taraflarını ve taraf olmayan unsurları koruma amacını gütmektedir. Bu hukuk penceresinden bakıldığında, Çanakkale Savaşları’nda birçok ihlalin olduğu görülmektedir. Çanakkale Savaşları’nda sivil yerleşim birimlerine saldırılar düzenlenmiştir. Bölgedeki türbeler ve ibadethaneler birçok kez hedef alınmıştır. Ayrıca savaş esnasında kullanılan mermi ve teçhizatın yasak kapsamında olduğu belirlenmiştir. Hastanelerin ateş altında tutulması da bu hususta sözleşme hükümlerinin ihlali anlamına gelmektedir.

Naval and Land battles of Gallipoli, which have an important place in the First World War, are wars where very serious collisions occur and that need to be examined from a legal perspective. Compared to the similar battles in the history of the world, there were much more violations of international law in these battles. Indeed, the provisions contained in many international conventions, including the provisions of international criminal law and therefore international humanitarian law and law of armed conflicts, were ignored in these battles. In this scope; Attacks against civilian settlements, sanctuaries, hospitals and health centers, the use of weapons and ammunition prohibited in conflicts, illtreatment of prisoners of battle captured during the course of the battle are the main issues that need to be addressed both in terms of war and international criminal law. International humanitarian law aims to protect the parties of the battles and non-parties by limiting the methods of conflict to be used during armed battles. When viewed from this law window, it is seen that there are many violations in battles of Gallipoli. In battles of Gallipoli, attacks on civilian settlements were organized. Tombs and places of worship in the region have been targeted many times. It was also determined that the bullets and equipment used during the battle were within the scope of the prohibition. Keeping the hospitals under fire also means a violation of the terms of the contract.