Ailesiyle yaşayan yaşlılarda mutluluk modeli

Abstract

Amaç: Öznel iyi oluş diğer gelişim dönemlerindeki bireyler için önemli olduğu gibi, yaşlılık dönemindeki bireyler için de önemlidir. Bu çalışmanın amacı, yaşlılıkta kişilik özellikleri, yalnızlık ve algılanan kontrolle sınırlandırılmış bir öznel iyi oluş modeli geliştirmek ve bu modelin geçerliliğini sınamaktır. Yöntemler: Araştırmaya 108 kadın (%49.5) ve 110 erkek (%50.5) olmak üzere ailesinin yanında yaşayan toplam 218 yaşlı birey (Ort. yaş: 67.60; Ss: 6.43) katılmıştır. Verilerin toplanmasında, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi, Alan Genel Algılanan Kontrol Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler ve gözlenen değişkenlerle yol (path) analizi yöntemi kullanılmış ve en az .05 anlamlılık düzeyi benimsenmiştir. Bulgular: Model analizi sonuçlarına göre, öznel iyi oluş ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişkilerde, standartlaştırılmış katsayılar .10 ile .38 arasında değişmektedir (p<.01). Geliştirilen modele ilişkin iyilik uyum değerleri (RMSEA .052, X2/Sd ;3,84; p<.001) gözlenen verinin modele iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur. Geliştirilen modelde kişilik özelliklerinin, algılanan kontrolün ve yalnızlığın yaşlılıkta öznel iyi oluş üzerindeki doğrudan, dolaylı ve toplam etkileri anlamlı bulunmuştur. Sonuç: Yaşlıların duygusal dengesizlik, sorumluluk ve yalnızlık düzeylerinin yükselmesine bağlı olarak öznel iyi oluş düzeyleri düşmektedir. Yaşlıların algılanan kontrol düzeylerinin yükselmesine paralel olarak öznel iyi oluş düzeylerinin yükseldiği ifade edilebilir. Yaşlıların öznel iyi oluş düzeylerini yükseltmek için klinik anlamda yaşlılara yardım sunan geriatri uzmanlığı, psikolojik danışmanlık, klinik psikoloji, psikiyatri, sosyal hizmet ve geriatri hemşireliği gibi meslek alanlarında çalışan uzmanların bu çalışmanın bulgularını uygulamalarında kullanmaları işlevsel olabilir.

O b jec ti ve: Subjective well-being is important not only for adolescents or adults but also for older people. This study aimed to develop and to test a path model which consists of personality traits, loneliness, and perceived control for elderly individuals living with their families. Methods: In this study, cross-sectional and causal-comparative research designs were used. A total of 218 older adults, 108 females (49,5%) and 110 males (50,5%), with a mean age of 67,60 years (Sd: 6,43) completed the Adjective-Based Personality Test, UCLA Loneliness Scale, Domain General Perceived Control Scale, Life Satisfaction Scale, and PANAS Scale. Path analysis method and descriptive statistics were used, and a p value of &amp;#706;0.05 was considered statistically significant. Results: According to the results of the model analysis, standardized coefficients for the relationships between subjective well-being and independent variables were found between 0.10 and 0.38 (p&lt;0.01). The values of fit index which related with the developed model (RMSEA .052, X2/Sd ;3,84; p &lt;.001) indicate that the observed data fitted well to the developed model. Conclusion: The subjective well-being levels of the older adults decreased in parallel with the increase in the levels of loneliness, neuroticism and conscientiousness. On the other hand, the subjective well-being levels of elderly increased in parallel with the increment in the levels of perceived control. The model developed in this research may be useful for specialists such as psychiatrists, geriatricians, clinical psychologists, welfare workers, geriatrics nurses in order to increase subjective well-being levels of older adults. (Archives of Neuropsychiatry 2011;48: 227-33)