Ebeveyn Okuma İnanç Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlama Çalışması

Abstract

Araştırmanın amacı ebeveynlerin, okul öncesi dönemindeki çocukların dil ve okuryazarlık gelişimindeki rolünü ve çocuklarına kitap okuma süreci ile amacına ilişkin inançlarını belirlemek için D. DeBaryshe ve Binder (1994) tarafından geliştirilmiş, orijinal adı "Parent Reading Belief Inventory" olan "Ebeveyn Okuma İnanç Ölçeği"nin Türkçeye uyarlamasını yapmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için öncelikle ölçeğin dil uzmanları tarafından çeviri işlemleri gerçekleştirilmiştir. Sonrasında ölçeğin kültürel, dilsel, anlamsal uygunluğu ile ilgili dil ve alan uzmanlarının görüşleri alınmıştır. Türkçe formu oluşturulduktan sonra ölçeğin faktör yapısının Türk kültürüne uyumlu olup olmadığına bakmak amacıyla 420 anneye uygulanmış, elde edilen verilerle Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Orijinal ölçek yedi faktörden (Öğretimin Etkililiği, Olumlu Etki, Sözel Katılım, Okuma Yönergesi, Bilgi Kaynağı, Kaynaklar, Çevresel Etki) ve toplam 42 maddeden oluşmaktadır. Ancak öğretimin etkililiği ve okuma yönergesi boyutlarında yer alan iki maddenin ölçekteki t değerlerleri düşük çıkmıştır. Bu maddeler uzman görüşü alınarak faktör yapıları değiştirilmeden çıkarılmış ve istatistiki işlem tekrar gerçekleştirilmiştir. Yapılan ikinci DFA 40 madde ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan işlem sonrasında bütün maddelerin yedi alt boyutta anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Hesaplanan uyum indeksleri 2/sd=5,72 CFI=0.90, NNFI=0, 90, NFI=0,90 IFI=0,90 olarak bulunmuştur. Ölçeğin faktörleri arasındaki ilişkiyi gösteren tüm katsayıların yeterli düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarına ilişkin güvenirlik katsayılarının .45 -.87 arasında değiştiği, ölçeğin toplamına ilişkin güvenirlik katsayısının .79 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular Ebeveyn Okuma İnanç Ölçeği'nin Türkiye'de geçerli ve güvenilir olarak kullanılabileceğini göstermektedir

The purpose of the study is to adapt the Parent Reading Belief Inventory, which was developed by D. DeBaryshe and Binder (1994) to define the beliefs of parents of pre-school children language and literacy development, related to their children’s book reading processes and aims, to Turkish. In order to reach this aim, initially the inventory was translated by language experts. Later, the views of language and the related fields’ experts regarding the inventory’s cultural, linguistic and semantic appropriateness were gathered. After forming the Turkish version of the inventory, to find out whether it is appropriate for Turkish culture or not, it was applied to 420 mothers, and Confirmatory Factor Analysis (CFA) was applied with the collected data. The original inventory consists of seven factors (Teaching Effectiveness, Positive Effect, Verbal Participation, Reading Instruction, Source of Information, Resources, and Environmental Effect) and 42 items. However, t-score of two items in teaching effectiveness and reading instruction were low. By consulting the experts’ opinions, those items were taken out of the inventory without changing its factor structures and the statistical analysis was done again. The second CFA was done with 40 items. It was indicated that all the items in seven sub-dimensions were significant. The calculated fit index was found as 2/sd=5,72 CFI=0.90, NNFI=0, 90, NFI=0,90 IFI=0,90. The reliability co-efficient of the relation between the factors was found as acceptable. The reliability co-efficient of the sub-dimensions of the inventory was found between .45 - .87 and the total reliability co-efficient was .79. The results of the study indicate that the Parent Reading Belief Inventory can be used as a valid and reliable inventory in Turkey